სლავური საშინელებათა ისტორია

გიყვართ საშინელებათა ისტორიები? თუ ასეა, მაშინ ალბათ სტივენ კინგის წიგნებს კითხულობთ, მისტიკურ ფილმებს უყურებთ და სულ დაეძებთ ახალ-ახალ საშინელებებს… და ის თუ გახსოვთ, რომ 1835 წელს ნიკოლაი გოგოლმა ისეთი სლავური საშინელება შექმნა, რომელიც დღემდე გულგრილს ვერავის ტოვებს?

Advertisements

მეამბოხე ხახვი

გაიცანით, ეს ჩიპოლინოა! იცნობთ? რა თქმა უნდა! ის ხომ ბავშვობიდან გვიყვარს. ცრემლები მოიწმინდეთ, პატარა ხახვი ჩიპოლინო აქ იმისთვის არ მოსულა, რომ ცრემლი მოგგვაროთ – ტირილი კავალერი პომიდორის ხვედრია… პატარა ხახვს კი სულ სხვა მიზანი აქვს – მამა ჩიპოლონე უნდა დაიხსნას უსამართლო ტყვეობიდან. ნაცნობი სიტუაციაა, არა? რეალურ ცხოვრებაშიც არაერთხელ გვინახავს პრინცი ლიმონოს მსგავს ხელისუფალთ როგორ “აბიჯებენ ფეხს კოჟრზე” და შედეგად გისოსებს მიღმა აღმოჩნდებიან ხოლმე… გაბღენძილი გრაფინია ალუბლების (ამდენი წლის მერეც კი ხმამაღლა მეცინება, წიგნის ილუსტრაციაზე გამოახულნი რომ მახსენდებიან) მსგავსი “დიდგვაროვნების” მეტიც რა შეგვხვედრია… სწორედ ასეთ ცალსახა უსამართლობასთან საბრძოლველად დარაზმა ჩიპოლინომ მარწყვა, ალუბალა, ბოლოკა, პრასა, პროფესორი მსხალა, მეწაღე ყურძენა და ნათლიდედა გოგრიკო… მათ ძლივსძლივობით აშენებული სახლის დაკარგვით გამწარებული ნათლიმამა გოგრაც შეუერთდა და მერე მოხდა, რაც მოხდა… გაზულუქებულ ციტრუსებს სულ კუდით ქვა ასროლინეს, ალუბალას მჩაგვრელი გრაფინიებიც ზედ მიაყოლეს და ხილ-ბოსტნეულის სამყაროში სიმშვიდე გაამეფეს…

სტუმარ-მასპინძელნი

“დღეს სტუმარია ეგ ჩემი თუნდ ზღვა ემართოს სისხლისა.”

ვაჟა-ფშაველას პოემები ალბათ ყველას წაგვიკითხავს. სხვაგვარად არც გამოდიოდა, რადგან სკოლაში ვსწავლობდით. მაგრამ რამდენად ვუღრმავდებოდით მაშინ ამ და სხვა შესანიშნავ ნაწარმოებებს? რამდენად ვაკავშირებდით მას ცნობილ ქართულ სტუმარ-მასპინძლობასთან, რომლითაც ასე მოგვაქვს თავი? და რამდენაც სწორად ვიაზრებდით ჯოყოლას, ზვიადაურისა და აღაზას როლს?

სტუმრად ნარნიაში

კეთილი იყო თქვენი მობრძანება ნარნიაში! აქ თქვენც გარდერობიდან მოხვდით? ააა, წიგნის ფურცლებიდან? გასაგებია! კლაივ ლუისს მოუყვანიხართ. არ დაიბნეთ, წინ ფავნი გაგიძღვებათ და შეგიყვანთ სამყაროში, რომელიც სავსეა ბიბლიური და ბერძნულ-რომაული მითოსის ალუზიებით და რომელიც ერთდროულად ძალიან რეალურიცაა და ამავე დროს გამოგონილიც. აბა, თავად განსაჯეთ, როგორ შეიძლება, რომ ჯადოქარმა და მისმა დისწულმა სრულიად შემთხვევით გაჭრან კარი სამყაროებს შორის… ან იქნებ შეიძლება? ნარნიაში თუ ამოყოფთ თავს, მიხვდებით, რომ შეუძლებელი არაფერია. მთავარია, სიკეთის სახელით იბრძოლოთ – ხან დიგორისა და მის მეგობართან ერთად ბოროტი ჯადოქარი დაამარცხოთ და ნარნიას შექმნას დაესწროთ, ხან დიდებული ასლანის ხელდასმით ტახტზე ასულ და-ძმებს უგულშემატკივროთ, უფლისწული კასპიანის გამეფებას შეუწყოთ ხელი, “განთიადის დამმორჩილებლით” ქვეყნის დასალიერში ჩახვიდეთ, მოჯადოებული მეფისწული გამოიხსნათ, ან მეფე-დედოფალთა ბიძაშვილ იუსტასთან ერთად მიხვდეთ, რომ ამქვეყნად მთავარი სიკეთე, მეგობრობა და ერთმანეთის დახმარებაა. თუ ამას გაითავისებთ, აუცილებლად გაიმარჯვებთ. მერე რა, თუ გაიზრდებით და ნარნიას გზას ვეღარ მიაგნებთ. გულში მაინც შეინახავთ მასზე მოგონებას და მაშინ, როდესაც თქვენთვისაც დადგება უკანასკნელი ბრძოლის დრო, სამუდამოდ დაბრუნდებით აღთქმულ მიწაზე… ასე მოხდება ევასა და ადამის ყველა იმ შვილის ცხოვრებაში, რომელიც ასლანის რწმენას შეინარჩუნებს და სწორი გზიდან არ გადაუხვევს…

ველური პალმები

“თუ დაგივიწყო შენ, იერუსალიმო, დამივიწყოს მარჯვენამ ჩემმა.” (ფსალმუნი 136:5)

მაინც რა არის ბედისწერა? ალბათ ამაზე ბევრი გიფიქრიათ, ბევრიც წაგიკითხავთ და გინახავთ… მაგრამ ამაზე ცალსახა პასუხი არ არსებობს… ისევე, როგორც არ არსებობს თავისუფლების განმარტება… და ზოგიერთი წიგნის შეფასება… განსაკუთრებით, უილიამ ფოლკნერის… “ველური პალმები” თუ წაგიკითხავთ, აუცილებლად დამეთანმებით, იმიტომ რომ ეს არ არის უბრალოდ კონტრაპუნქტის პრინციპით აგებული წიგნი (შემიძლია ვთქვა, რომ “ველური პალმები” უფრო მომეწონა, მაგრამ ახლა – წაკითხვიდან რამდენიმე კვირის შემდეგ – კიდევ უფრო ნათლად ვხედავ, რომ ორი, ერთი შეხედვით სრულიად დაუკავშირებელი, ნაწილი განუყოფელია),რომელიც მოგვითხრობს ქალსა და მამაკაცზე და შემთხვევით თავისუფლებაზე აღმოჩენილ პატიმარზე. ეს ბევრად მეტია… ესაა ამბავი კაცზე, რომელიც თავსიფულებას გაექცა და კიდევ წყვილზე, რომლებსაც თვისუფლება სურდათ… კიდევ ასაკოვან “უფერულ” ცოლ-ქმარზე, მიტოვებულ ქმარსა და შვილებზე… დიახ, ეს არის სიყვარულის ისტორია, მაგრამ არა ისეთი, როგორსაც მივეჩვიეთ – ისეთი სიყვარულის ისტორიაა, რომელიც მოიპოვეს, დაისაკუთრეს, მაგრამ “ეზედმეტათ”… რომელიც თავისუფლება კი არა, სიმძიმე აღმოჩნდა… რომელიც დააგემოვნეს და ყელში გაეჩხირათ… რომელიც ველური პალმების შრიალში მოკვდა…

მიხეილ ჯავახიშვილის ტკივილი

“ჯავახიშვილისნაირი მწერლები საერთოდ არ კვდებიან, და თუ კვდებიან, ხელმეორედ იბადებიან. ესე იგი, ერსა და მის მშობელ ხალხს არ ძალუძთ მის გარეშე სიცოცხლე. ასე იბადება უკვდავება ქვეყნიერებაზე და ასე დაიბადა საქართველოში მიხეილ ჯავახიშვილი.” – ნოდარ დუმბაძე

ისევ დადგა მაისი – თვე, რომელიც ჩვენთვის დამოუკიდებლობასთან ასოცირდება. თავისუფლება ძალიან ცოტა ხანს გაგრძელდა, მაგრამ ეს დღე სამუდამოდ დარჩა. საუკუნოვანი უღლისგან გათავისუფლების დღეს ისევ დაპყრობილ ქვეყანაშიც აღნიშნავდნენ და მის ფარგლებს გარეთაც და ყოველ წელს ჰქონდათ იმედი, რომ მომდევნო წელს დამოუკიდებელ სამშობლოში ერთად იზეიმებდნენ დღესასწაულს… ამ მოლოდინით, ამ ტკივილით დაასრულა სიცოცხლის გზა ბევრმა დიდმა ქართველმა, მათ შორის მიხეილ ჯავახიშვილმაც…

ბედნიერი ერი

“…ჩვენისთანა ბედნიერი
განა არის სადმე ერი?!
მტვერწაყრილი,
თავდახრილი,
ყოვლად უქმი, უდიერი…”

საბჭოთა ეპოქაზე ხშირად ვსაუბრობთ და ასეც უნდა იყოს. მეტიც – ისტორიის ამ ნაწილს მეტი ყურადღება უნდა მივაქციოთ… მაგრამ არც ის უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ჩვენი მენტალური ოკუპაცია 1921 წელს არ დაწყებულა. ცხენზე ამხედრებული სიკვდილი ჯერ კიდევ მაშინ შემოვიდა ჩვენში, როდესაც “მეფე ირაკლიმ გადაწყვიტა ბედი ქართლისა.” რამდენად არსებობდა მაშინ სხვა გზა, ამაზე მსჯელობა აღარ ღირს და ქართული ლიტერატურის ბრწყინვალე წარმომადგენლებიც სულ სხვა რამეზე წუხდნენ…

ის

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება დერიში! თუმცა სიტყვა “კეთილი” აქ რა მოსატანია… ქალაქში ხომ უბედურება ტრიალებს – გაურკვეველი ადამიანი თუ ძალა მოსახლეობას – ძირითადად ბავშვებს – ხოცავს! ეს ერთი შეხედვით მშვიდი დასახლება შიშს მოუცავს და გამოსავალიც არ ჩანს. პოლიცია მხოლოდ ვერსიებზე მსჯელობს და კომენდანტის საათს აწესებს, რაც, რა თქმა უნდა, საქმეს ვერ შველის. ნამდვილი დამნაშავე უცნობია და მსხვერპლთა რაოდენობაც იზრდება…

ჰაიტელთა სამეფო

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება ჰაიტიზე! ყოფილხართ ამ ფრიად საინტერესო კუნძულზე? ახლა გაქვთ შანსი შეიხედოთ მე-18 საუკუნეში და ერთი ადამიანის – მონა ტი ნოელის თვალით შეხედოთ სამეფოს.

ხელნაწერები არ იწვის!

ხელნაწერები არ იწვის! დიახ, ჭეშმარიტი ლიტერატურა უკვდავია და მისთვის უმნიშვნელოა აწმყო. მომავალი ყველას განსჯის და ღირსეულებს უკვდავებას მიანიჭებს. სწორედ რჩეულთა შორისაა ბულგაკოვიც – კაცი, რომელიც გადარჩა!