მიკელეს არ ეშინია

მიკელეს არ ეშინია, მე კი მეშინია! მეშინია და თანაც ძალიან. მეშინია, რადგან ვიცი, რომ ნიკოლო ამანიტის მიერ მოთხრობილი ამბავი სულაც არ არის გამოგონილი. ასეთი საშინელებები ხომ ყოველ ნაბიჯზე გვხვდება – იმდენად ხშირად, რომ მარტივადაც კი ვუყურებთ. თითქმის ყოველდღიურად ტელევიზორის წინ მოკალათებულებს გვესმის მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში მორიგი თავდასხმის, მკვლელობის, გატაცების შესახებ. ჩვენც მშვიდი სახით და ყოველგვარი ემოციის გარეშე გამოვთქვამთ წუხილს მომხდარის გამო, ვბუზღუნებთ, რომ ახალ ამბებში სულ ცუდ ამბებზე საუბრობენ და გასართობ არხზე ვრთავთ. ამ დროს კი შეიძლება ერთი შეუმჩნეველი ქალაქის მიყრუებულ ადგილზე პატარა ბიჭმა შემთხვევით ისეთი რამ აღმოაჩინოს, რაც სამუდამოდ შეცვლის მის ცხოვრებას.

ნორვეგიული ტყე

“…I once had a girl, or should I say, she once had me…” – The Beatles – “Norwegian Wood”

გიფიქრიათ ოდესმე, თუ როგორი იქნებოდა ზრდასრული ჰოლდენ კოლფილდი? ალბათ ძალიან ბანალურ ამერიკელად იქცეოდა – შესამჩნევი ღიპით, მოსაწყენად სტაბილური ცხოვრებით და ტრივიალური ფიქრებით, რომლებსაც არაფერი ექნებოდათ საერთო იხვების გადაფრენასა და ჭვავის ყანასთან… თუმცა მე მაინც მგონია, რომ ჰოლდენის მსგავსი ადამიანები არასდროს იზრდებიან – ზოგჯერ პირდაპირი გაგებით, ზოგჯერ კი – გადატანითი მნიშვნელობით… ზოგიერთი ადამიანი უბრალოდ განწირულია იმისთვის, რომ არასდროს გაიზარდოს, ზოგი კი პირიქით – იზრდება და უყურებს, როგორ რჩებიან სხვები მარად ახალგაზრდებად. ასეთ ადამიანებზე გვიყვება ჰარუკი მურაკამიც – კაცი, რომლის წიგნებიც ერთდროულად არის თანამედროვეც და საოცრად “ძველ-იაპონურიც”…

ისევ უჩვეულო ბავშვებთან

გახსოვთ, ცოტა ხნის წინ მის პერეგრინს რომ ვესტუმრეთ? მაშინ გითხარით, რომ მესამე ნაწილს ვერსად მივაგენი, თუმცა სულ მალე ტრილოგიის დასასრული რუსულ გვერდებზე გამოჩნდა. პირველი ნაწილ(ებ)ი თუ წაგიკითხავთ, თქვენთვის უცნაური სულაც არ იქნება, რომ როგორც კი ეს მოხდა, ელექტრონულმა ვერსიამ მაშინვე დაიდო ბინა ჩემს ქინდლში და, მიუხედავად უამრავი წასაკითხი წიგნისა,”ურიგოდ” დაიმკვიდრა ადგილი “უპირველესთა” შორის.

მოგზაურობა ღამის დასალიერში

ლუი ფერდინანდ სელინი საფრანგეთში მოღალატედაა შერაცხული და, მე თუ მკითხავთ, სამართლიანადაც. თუმცა როდესაც მის “მთავარ” ნაწარმოებს წაიკითხავთ, ავტორის პიროვნული თვისებები მეორე პლანზე გადაინაცვლებს (აბა გაიხსენეთ დოსტოევსკის, ჰამსუნის, ბერნარდ შოუსა და ბევრი სხვა დიდი შემოქმედის ცხოვრება – მათი, როგორც მოქალაქეების, აზრსაც ხომ არ ვეთანხმებით, მაგრამ როგორც მწერლებს ძალიან ვაფასებთ). რამდენად მოგეწონებათ ფერდინანდის ოდისეა ღამის დასალიერში – პარიზიდან ომში, ომიდან პარიზში, პარიზიდან აფრიკაში, აფრიკიდან ამერიკაში, ამერიკიდან “გიჟებით” დასახლებულ პარიზის გარეუბანში – ეს თქვენს გემოვნებაზეა დამოკიდებული. ერთი რამ კი უეჭველია – მიუხედავად დამოკიდებულებისა ამ წიგნისადმი, სელინის ოსტატობას აღიარებთ. კიდევ იმას, რომ სამყარო სიბინძურეშია ჩაძირული. დიახ, მთელი სამყარო. არა მხოლოდ “მიტოვებული” აფრიკა ან სისხლში ჩაძირული ბრძოლის ველი. უიმედობას ასხივებს პარიზიც, რომელიც შორიდან სიყვარულისა და ბოჰემის ქალაქს ჰგავს, ნიუ-იორკიც, რომელიც ამერიკული ოცნებით შეპყრობილებს იზიდავს. ყველგან “ღამეა”, იმიტომ რომ ბნელა ფერდინანდ ბარდამუს სულში. მას ეს სიბნელე ყველგან თან დააქვს და სხვა არც არაფერი გააჩნია, არც არავინ… თავს მხოლოდ ცინიკური მონათხრობით იქცევს, რომელიც ხან კომიკურია, ხან – ტრაგიკული, ყოველთვის კი – ძალიან რეალური. საოცრად მარტივია მისი წარმოდგენა პარიზის კაფეში, იარაღით ხელში, აფრიკულ ქოხში, ფორდის ქარხანაში, ავადმყოფების ოთახებში, ფსიქიატრიულ კლინიკაში… მარტივია, რადგან სელინი ამ ყველაფერს ისე აღწერს, რომ თითოეული მოვლენა კადრებივით გაგვირბენს თვალწინ… გაგვირბენს, მაგრამ სამუდამოდ დარჩება ჩვენთან…ი სევე, როგორც მარტოობა ბარდამუს ცხოვრებაში…

სხვა გზა აკუნინისგან

ბორის აკუნინს თუ იცნობთ, ალბათ მისი სახელის გაგონებისას პირველ რიგში მიმზიდველი დეტექტივი ერასტ ფანდორინი გახსენდებათ, ან მისი ოჯახის წევრები. თუმცა თუ ამ ძალიან კარგი მწერლის (ჩემი მოკრძალებული აზრით, რა თქმა უნდა) ქართული თარგმანები (“სასაფლაოს ამბები” და “მწერალი და თვითმკვლელობა”) წაგიკითხავთ, მაშინ ისიც გეცოდინებათ, რომ ბატონი ბორისი ე.წ. non-fiction-ის ოსტატიც არის. განსაკუთრებით “გემრიელი” კი “აკუნინ-ჩხარტიშვილის” ერთობლივი შემოქმედება ანუ მხატვრული და არამხატვრული ლიტერატურის ნაზავი გამოდის ხოლმე. სწორედ ასეთია მისი ბოლო წიგნი “სხვა გზა”.

სტამბოლის უცნაური აზრები

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება სტამბოლში – მევლუთის ქალაქში! დიახ, ჩვენი ძველი ნაცნობი ორჰან ბეი ისევ სტამბოლზე გვიამბობს. მოხეტიალე გამყიდველი და მისი მრავალფეროვანი ოჯახი სწორედ იმიტომ გადმოგვცემენ საკუთარი (ჩემო მოკრძალებული აზრით, ძალიან საინტერესო) ცხოვრების ამბავს, რომ სტამბოლის მრავალწლიანმა ისტორიამ ჩვენს თვალწინ გაირბინოს. ჩვენც მათთან ერთად მივუყვებით ძველი ქალაქის ქუჩებს, თითქოს შევიგრძნობთ ბუზის გემოსა და ქაბაბის სურნელს, მევლუთთან ერთად ვუგდებთ ყურს უცნაურ აზრებს, ვუყურებთ, თუ როგორ იცვლება ქალაქი 1969 წლიდან 2012 წლამდე, ათასგვარ საქმეს ვკიდებთ ხელს, უამრავ ადამიანს ვხვდებით და საბოლოოდ იცით რას ვაცნობიერებთ? ცხოვრებაში ყველაფერი შეიძლება მოხდეს, ქალაქშიც, ქვეყანაშიც… შეიძლება სტამბოლის ქუჩები სამხედრო აჯანყებებმა, რუსეთისა და ჩინეთის მომხრე  კომუნისტებისა და ისლამისტების გამოსვლებმა მოიცვას, ოჯახური საკვები და სასმელი ქარხნულმა შეცვალოს, მიწურები კი – ცათამბრჯენებმა, მაგრამ ყოველთვის იარსებებს რაღაც, რაც ყოველთვის იგივე დარჩება. ეს რაღაც კი სტამბოლის სულია, მისი უცნაური აზრები… ბედისწერა, რომელიც ერთხელაც აუცილებლად მიახვედრებს უბრალო გამყიდველს, რომ მის ცხოვრებაშიც მოვიდა ბედნიერება…

ღირსება აღმოსავლურად

რას ნიშნავს თქვენთვის “ღირსება”? რა თქმა უნდა, ამ სიტყვის მნიშვნელობა ყველამ კარგად ვიცით, თუმცა კი არსი ინდივიდუალურად გვესმის. პირადად ჩემთვის სრულიად მიუღებელია ღირსების იმგვარი გაგება, როგორც ეს ელიფ შაფაქის წიგნშია (წიგნიც ხომ სწორედ ამიტომ დაიწერა – ეს რომ დაეგმო). თქვენ კი თავად უნდა გადაწყვიტოთ… თუმცა თუ ოდნავ მაინც დაეჭვდებით, აუცილებლად შეხვდით იმ ადამიანებს, რომლებსაც ელიფი გვაცნობს.

ალასკას ძიება

გახსოვთ, ცოტა ხნის წინ თინეიეჯრებსა და წიგნებზე რომ ვისაუბრეთ? მაშინ გითხარით, რომ მათ შეიძლება ჩვენგან განსხვავებული გემოვნებაჰქონდეთ. ახლაც ეს თემა მინდა გავაგრძელო და თანამედროვე “young adult” ლიტერატურის ერთ-ერთი საუკეთესო წარმომადგენლის – ჯონ გრინის – წიგნზე მოგიყვეთ.

მელოდის გონების მიღმა

ალბათ ხშირად გსმენიათ, თუ როგორ მსჯელობენ გარშემომყოფები თემაზე “თინეიჯერები აღარ კითხულობენ”. ძირითადად “უწიგნურობის” ამბავს მშობლები განიცდიან და სხვადასხვა ხერხებით ცდილობენ, რომ თავისივე არჩეული (მათ ასაკში რომ ძალიან უყვარდათ) წიგნები როგორმე წააკითხონ “ურჩ” შვილებს. “გასაღები” კი სულ სხვა რამეშია. თანამედროვე თინეიჯერებს განსხვავებული წიგნები მოსწონთ და ჩვენსავით არ აღაფრთოვანებთ ვიქტორ ჰიუგო ან თეოდორ დრაიზერი (იქნებ მოგვიანებით ეს უკანასკნელნიც შეიყვარონ. წიგნებს ასაკი ვინ დაუწესა). მთავარი სწორი წიგნის პოვნაა. ეს კი მომავალი ბიბლიოფილობისკენ გადადგმული დიდი ნაბიჯია…

ველურ გარემოში ალექსთან ერთად

გიყვართ მოგზაურობა? მე მიყვარს, მაგრამ თუ ისეთი ადგილი უნდა მოვინახულო, სადაც ღამით დარჩენა მომიწევს, ყველაზე დიდ დროს საცხოვრებლის შერჩევას ვუთმობ. კომფორტს ძალიან ვაფასებ და ალბათ ეს უარყოფითი თვისება უფროა, ვიდრე დადებითი. ყოველ შემთხვევაში, ასეთი შეგრძნება გამიჩნდა, როდესაც კრისტოფერ მაკ-კენდლესი გავიცანი… მე ხომ ვერაფრით შევძლებდი, რომ მის ასაკში (რომელიც თითქმის ემთხვევა ჩემსას) ყოველდღიური ცხოვრება მიმეტოვებინა და უკიდეგანო გზას დავდგომოდი… მან კი დათმო ის ყველაფერი, რაც მე მაქვს – უნივერსიტეტის დიპლომი, ბანალური სამსახური და სავარაუდოდ ხანგრძლივი სიცოცხლე ოჯახისა და მეგობრების გარემოცვაში.