ჟამი სიცოცხლისა და ჟამი სიკვდილისა

რამდენიმე წლის წინ ერიხ მარია რემარკი ჩემს ფავორიტ მწერალთა შორის იყო. დროთა განმავლობაში მათ რიცხვს კიდევ არაერთი ავტორი შეემატა, რემარკი კი ოდნავ მივივიწყე, თუმცა როგორც კი თაროზე “ჩაკარგულ” მის წაუკითხავ ნაწარმოებს გადავაწყდი, მაშინვე გადავშალე. ომის შემდეგ ამ მწერალს აღარ შევხვედრივარ და ახლა სულ სხვა კუთხით შევხედე.

აქაც, როგორც სხვა ნაწარმოებებში, რემარკი თითქოს ახალს არაფერს გვეუბნება, მაგრამ ეს მრავალჯერ განმეორებული ჭეშმარიტება იმდენად ახლობელია ომგამოვლილი ხალხისთვის… ომის საშინელებას “დასავლეთის ფრონტი უცვლელია” შესანაშნივად გადმოგვცემს, მაგრამ ეს ომამდე იყო…ახლა კი ისევ ომია, მეორე მსოფლიო ომი, მაგრამ ამას რა მნიშვნელობა აქვს. ომი ყოველთვის ერთნაირია.

მიუხედავად იმისა, რომ საბჭოთა კავშირში გერმანელებს მტრებად და სისხლისმსმელებად მიიჩნევდნენ, ყველაფერი არც ისე მარტივად იყო. თავიდან, სანამ იმარჯვებდნენ, ყველაფერი წესრიგში იყო, ან თუ არ იყო, უბრალოდ თვალს ხუჭავდნენ და ამას დიდი მიზნით ხსნიდნენ. მათ დაკარგული ჰქონდათ ყოველგვარი ზომიერება. წლების მანძილზე მათში აღვივებდნენ არაადამიანურ სიამაყეს, აცხადებდნენ რჩეულ ერად, რომელსაც უნდა ებატონა სხვებზე. საბოლოოდ ყველაზე მეტად უდანაშაულოები დაზარალდნენ. უდანაშაულოები იბრძოდნენ ფაშისტების, გესტაპოს, მატყუარების, ფანატიკოსების და მკვლელების ძალაუფლების დასაცავად. სიკვდილის ჟამს ბოლო არ უჩანდა და უმეტესობამ ვერ მიაღწია სიცოცხლის ჟამამდე…

ეს იყო გერმანია, მაგრამ ომმა ერთნაირად დააზარალა როგორც გერმანელები, ისე მაშინდელი საბჭოთა კავშირის მოსახლოება და მრავალი სხვა ქვეყანა…მაგრამ “სამყარო არ დგას ერთ ადგილას. და თუ იმედგაცრუებული ხარ საკუთარ ქვეყანაში, უნდა გჯეროდეს მისი. მზის დაბნელება შესაძლებელია, მაგრამ არა მარადიული ღამე. ყოველ შემთხვევაში, ჩვენს პლანეტაზე. თქვენ კითხულობთ, საკმარისი ხალხი დარჩა თუ არა, რომ ყველაფერი თავიდან დაიწყონ? ქრისტიანობა დაიწყო რამდენიმე მეთევზისგან, რამდენიმე მორწმუნისა და მათგან, ვინც გადარჩა რომის არენებზე.”…

P.S. რა თქმა უნდა, ტრადიციისამებრ რემარკი სიყვარულსაც არ უვლის გვერდს, თუმცა თუ მასთან პირველი ნაცნობობისას გადამწყვეტ მნიშვნელობას ამას ვანიჭებდი, ახლა ოდნავ ნაკლები ყურადღება მივაქციე…