“სტამბოლი – მოგონებები და ქალაქი”

ორჰან ფამუქთან ძველი “მეგობრობა” მაკავშირებს. ჩვენი ნაცნობობა “მე წითელი მქვიას” ფურცლებზე დაიწყო. მანამდე თურქეთს მხოლოდ ზედაპირულად ვიცნობდი  რეშად ნური გიუნთექინის დახმარებით. ორჰან ბეისთან ერთად კი ვიმოგზაურე ძველ ოსმალეთში და მაშინდელი მხატვრები გავიცანი, გავიგე მისი აზრი სხვადასხვა თემაზე, მათ შორის დოსტოევსკის შემოქმედებაზე, თვალნათლივ დავინახე კულტურათა და ხალხთა განმასხვავებელი მახასიათებლები, გავერკვიე ისლამურ ფუნდამენტალიზმში, გავყევი თურქეთის განვითარების გზას ერთი ოჯახის და ერთი წყვილის ცხოვრების ფონზე…

ამჯერად ისევ სტამბოლში აღმოვჩნდი – ქალაქში, რომელსაც უკვე ძალიან კარგად ვიცნობ (ისევ და ისევ ორჰანის დახმარებით).  ისეთი შთაბეჭდილება მაქვს, რომ თეშვიქიე, ნიშანთაში, ბეიოღლუ და ბოსფორი საკუთარი თვალით მაქვს ნანახი და გზადაგზა სტამბოლისთვის დამახასიათებელ სევდასაც ვგრძნობ… თუმცა ჩემთვის ეს ქალაქი მაინც უცხოა და არაფერი აქვს საერთო ჩემს პირად მოგონებებთან. გარე თვალი ყოველთვის ეგზოტიკურს ეძებს…მაგრამ ორჰანის მოგონებები, რომლებიც ასე ერწყმის სტამბოლის კულტურულ ისტორიას, რაღაცით ჰგავს სხვა არადასავლური ქალაქების მაცხოვრებელთა მოგონებებს. ევროპისკენ სწრაფვამ გაგავაერთიანა და ალბათ ამიტომაცაა ფამუქი ასეთი ახლობელი – თბილისიც ხომ სტამბოლივით არასდროს ყოფილა ბოლომდე ევროპული ან ბოლომდე აზიური ქალაქი… ამიტომაცაა ასეთი საინტერესო სტამბოლის წარსული, მისი ღირშესანიშნაობები, ვიწრო ქუჩები, ოსმალეთის იმპერიის დროინდელი არხები, მხატვრები, მწერლები და ისტორიკოსები… და რაც მთავარია ორჰან ფამუქის ცხოვრების 50 წელი, რომელიც სწორედ ამ ყველაფრის ფონზე გავიდა. თავად მას თუ დავესესხებით, “რაც არ უნდა ვთქვათ ქალაქზე, მის ხასიათზე, სულსა და ატოსფეროზე – ეს ყველაფერი უმეტესწილად ჩვენ შეგვეხება, ჩვენს ცხოვრებას და ჩვენს სულიერ მდგომარეობას. ქალაქის ერთადერთი ცენტრი თავად ჩვენ ვართ”. ალბათ ასეცაა… და ჩემთვის სტამბოლი და მის ქუჩებში მოსეირნე მხატვრობაზე მეოცნებე ოდნავ შეშლილი, მაგრამ “ჩემიანი” და “ჩემნაირი” მწერალი განუყოფელია…

P.S. ზაფხულის ყველაზე სასიამოვნო მოგზაურობა გამოვიდა. თითქოს ორჰანის ყველა ნაწარმოები ერთში გაერთიანდა და “მაგიური წრე” სახელად “სტამბოლი” შეიკრა…