კახეთიდან ფრანკფურტამდე

ლიტერატურული კონკურსი “პენმარათონი”, რომელსაც 2002 წელს “დიოგენეს” ინიციატივით ჩაეყარა საფუძველი 2010 წლის შემდეგ აღარ გამართულა. თუმცა წელს მისი დაბრუნება მხოლოდ ამ პაუზის გამო არ ყოფილა მნიშვნელოვანი. არც იმიტომ, რომ ათმა ძალიან კარგმა მოთხრობამ იხილა მზის სინათლე და რამდენიმე კარგი ავტორიც გავიცანით. ჩემთვის “პენმარათონი-2018” სულ სხვა რამის გამო გახლდათ მნიშვნელოვანი და სწორედ ამაზე მინდა გესაუბროთ.

Advertisements

ჟუჟა

ლიტერატურა ძლიერია, ძალიან ძლიერი… ადამინებისთვის, რომლებიც გულგრილად უყურებენ წიგნებს, შეიძლება ეს ცოტა უცნაურადაც ჟღერდეს – რა შეუძლია ასეთი უსულო საგანს? და ვინ თქვა, რომ წიგნი უსულოა? ყველა წიგნს აქვს სული, რომელიც მას მწერალმა შთაბერა და მისცა ძალა, რომელსაც ყველაფრის შეცვლა შეუძლია… სწორედ ასეთი ადამიანია ნინო ხარატიშვილი – ქალი, რომელიც თითქოს ახალს არაფერს წერს, მაგრამ ახერხებს მთავარს – გადატრიალებს ახდენს ჩვენს სულებში…

გერმანული ნოველა

ალბათ დამეთანხმებით, რომ ყველა ქვეყნის ლიტერატურას თავისი განუმეორებელი ხიბლი ახლავს თან. გემოვნების შესაბამისად ყველას აქვს ფავორიტი “ლიტერატურული” ადგილები (მაგალითად, ჩემთვის ნომერი პირველი ამერიკაა), თუმცა ერთი რამ ცალსახაა – თუ გსურთ სახლიდან გაუსვლელად მაქსიმალურად შეიგრძნოთ უცხო ქვეყნის “სურნელი”, ამ ქვეყნის წარმომადგენელი მწერალი უნდა აირჩიოთ და მასთან ერთად “გაუდგეთ გზას”…მეც ზუსტად ასე მოვიქეცი და გერმანიაში ამოვყავი თავი…

ჩემი საყვარელი ორეული

არსებობს წიგნები, რომლებზეც დაუსრულებლად შეიძლება საუბარი… არსებობს წიგნები, რომლებზეც ვერ ვსაუბრობთ, რადგან მათში არაფერია განსაკუთრებული… თუმცა არსებობს ისეთი წიგნებიც, რომელთა შესახებ რაიმეს თქმა სულ სხვა მიზეზით გვიჭირს – მათში უმთავრესი შინაარსი, რთული ალუზიები და მოულოდნელი წიაღსვლები კი არა, ემოციაა… ზუსტად ასეთი წიგნია ნინო ხარატიშვილის დიდებული (ჩემთვის ეს ასეა და ამიტომ არ მოვერიდები ასეთ შეფასებას) ნაწარმოები “ჩემი საყვარელი ორეული”…

შეუცნობელი ნოსტალგია გერმანულად

“გაანადგურეთ, რაც ბოლოს მოხდა,

მოგონებებს ნუ ახლებთ ხელს”

ოდესმე გიფიქრიათ ემიგრაციაზე? ალბათ ერთხელ მაინც ასეთი შესაძლებლობა ყველას დაგვიშვია, თუმცა პირადად მე მილან კუნდერას “შუცნობელის” შემდეგ ქვეყნის დატოვება აზრადაც კი არ მომდის. ირენესა და იოზეფის “დიდი დაბრუნების” შემდეგ მივხვდი, რომ საკუთარ ქვეყანაში ცხოვრება ნებისმიერ შემთხვევაში სჯობს შეუცნობელ ნოსტალგიას, შეუცნობელ მომავალს, შეუცნობელ დაბრუნებას, დიდ სიცარიელეს, რომელსაც სამშობლო მხოლოდ სახელად ჰქვია… ახლა კი, როდესაც “დიოგენემ” “დიოგენეს ბიბლიოთეკის” ფარგლებში ვ.გ. ზებალდის “ემიგრანტებიც” შემოგვთავაზა, ამაში კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი…

დოქტორი ფაუსტუსი

გიყვართ მუსიკა? არა, ამ შემთხვევაში უბრალოდ მუსიკის მოსმენას არ ვგულისხმობ. იმისთვის, რომ თომას მანის გმირს – კომპოზიტორ ადრიანს – ცოტათი მაინც გაუგოთ, მუსიკაში ღრმად უნდა ჩაიხედოთ. სხვა შემთხვევაში ძალიან გაგიჭირდებათ მასთან ურთიერთობა, თუმცა დასასრულს აუცილებლად იფიქრებთ, რომ ამდენი დრო ამაოდ არ დაგიკარგავთ. თქვენ გაიცნობთ გენიალურ, მაგრამ ამასთანავე ამოუცნობ ადამიანს, შეიგრძნობთ მუსიკის ჭეშმარიტ არსს და კიდევ ერთხელ ჩახედავთ თვალებში მეფისტოფელს, კიდევ ერთხელ განიცდით ფაუსტის ტრაგედიას და, რაც მთავარია (ჩემი მოკრძალებული აზრით, რა თქმა უნდა), დიდი გერმანელის თვალით დაინახავთ გერმანიის დაცემას. თქვენს თვალწინ ფაშისტური გერმანია და “სულგაყიდული” ადრიანი ერთად აღზევდებიან და ერთად გადაიჩეხებიან უფსკრულში. თქვენ მოისმენთ “დოქტორი ფაუსტუსის ტირილს” და კიდევ ერთხელ დარწმუნდებით, რომ ჰერ თომასი შეუდარებელი მწერალია.

თამაში მარგალიტებით

ხომ არსებობენ წიგნები, რომელთა კითხვა რთულია, ძალიან რთული, თუმცა დასრულების შემდეგ ყველა მკითხველი (გემოვნების შესაბამისად, რა თქმა უნდა) ფიქრობს, რომ მრავალი დღე (იქნებ კვირა და თვეც) ამაოდ არ დაუკარგავს და ჭეშმარიტად დიდებული წიგნი წაიკითხა… სწორედ ასეთია ჰერმან ჰესეს უკანასკნელი ნაწარმოებიც.

ბერლინი,ალექსანდერპლაცი

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება 20-იანი წლების ბერლინში – ქალაქში, რომელიც თავისი ცხოვრებით ცხოვრობს და მოქალაქეთა ცხოვრებას წარმართავს! მთავარი გმირი სწორედ ბერლინია და არა ფრანც ბიბერკოპფი. ფრანცი მხოლოდ მაგალითია იმისა, თუ როგორ ცხოვრობდნენ ბერლინში…

ამბავი ცახესისა ცინობერად წოდებულისა

ვინ თქვა, რომ ზღაპრები მხოლოდ პატარებმა უნდა იკითხონ?მე თუ მკითხავთ, საბავშვოდ მიჩნეული ამბების უმეტესობა სწორედ დიდებმა უნდა ვიკითხოთ და ამ ისტორიებიდან სათანადო დასკვნებიც უნდა გამოვიტანოთ. მაგალითად, როგორც ერნსტ თეოდორ ჰოფმანის წიგნის შემთხვევაშია…

კატარინა ბლუმის შელახული ღირსება

ფიქრობთ, რომ მშვიდად ცხოვრობთ და თქვენს ღირსებას არაფერი ემუქრება? თქვენ ცდებით! შეიძლება კატარინა ბლუმის მსგავსად საკუთარი შრომით მიაღწიოთ წარმატებას (სულ პატარას, მაგრამ მაინც), მაგრამ ყველაფერი ერთმა  წვეულებამ შეცვალოს. იქნებ იმ საღამოს  ტრაგიკული არც არაფერი მოხდეს, თუმცა ერთი შეხვედრაც კი შეიძლება საბედისწერო აღმოჩნდეს. თქვენ შეხვდებით “მას”, ვისაც მთელი ცხოვრება ელოდით და ბედნიერების ნაცვლად უბედურება გეწვევათ. არა, ის არაფერს დაგიშავებთ. ცხოვრებას სხვები დაგინგრევენ, ღირსებას სხვები შეგილახავენ, ძალადობისკენ სხვები გიბიძგებენ… ზუსტად ასე მოექცნენ კატარინა ბლუმს. მხოლოდ იმიტომ, რომ მან სრულიად უცნობი კაცი შეიყვარა და ენდო მას, მისი სახელი გაზეთის პირველ გვერდზე გამოაჭენეს, ლაფში ამოსვარეს, ათასი რამ დააბრალეს. პრესამ ის ბოროტმოქმედად შერაცხა და მასაც რაღა დარჩენოდა? კატარინა ბლუმი მკვლელი გახდა (არ შეგეშინდეთ, ეს სპოილერი არ არის. წიგნი სწორედ ამ ამბით იწყება)! და რატომ მოხდა ეს? იმიტომ, რომ საზოგადოებამ შელახა კატარინა ბლუმის ღირსება! საზოგადოებამ შვა ძალმომრეობა! საზოგადოებამ მიგვიყვანა აქამდე!