ირანული არჩევანი

შირინ ებადის “ოქროს გალია” და მაჰმუდ დოულათაბადის “პოლკოვნიკის მიმწუხრი” თუ წაგიკითხავთ, ალბათ დამეთანხმებით, რომ ირანული ლიტერატურა განსაკუთრებულია. თავად ირანის უახლესი ისტორიაა განსაკუთრებული და იმიტომ (ზემოთხსენებული მწერლების ისტატობაზე რომ არაფერი ვთქვათ)… რევოლუციამ, რომელიც ბევრს ხსნის ერთადერთ გზად მიაჩნდა, წინსვლის ნაცვლად უკან დახია ქვეყანა და ხალხსაც მოუსპო მომავლის იმედი… სწორედ ასეთ ადამიანებზე გვიამბობენ ირანელი ავტორები – მათ შორის გოლი თარაყიც.

კონსტანტინოპოლში მიქელანჯელოსთან ერთად

„რადგან ბავშვები არიან, ესაუბრე ბრძოლებსა და მეფეებზე,

ცხენებზე, ეშმაკებზე, სპილოებსა და ანგელოზებზე, მაგრამ

სიყვარულსა და ასეთ რამეებზე საუბარიც არ დაგავიწყდეს.“

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება კონსტანტინოპოლში – ქალაქში, რომელშიც ევროპა და აზია იკვეთება! მეგზურობას თვით მიქელანჯელო ბუონაროტი გაგიწევთ, რომელსაც სამშობლო პაპთან უთანხმოების გამო დაუტოვებია და სულთნის კარზე გადაუწყვეტია მოღვაწეობა, თუმცა ვერც აქ მოუპოვებია სიმშვიდე. ომსალეთის იმპერიაც ხომ ზუსტად ისევე ყოფილა ინტრიგებით “დახუნძლული”, როგორც კათოლიკური ეკლესიის “სავანე”…

შვიდი კუნძულის ფრეია

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება შვიდ კუნძულზე – ფრეია ნილსენის სამფლობელოში! ეს ადგილი სწორედ ფრეიას ეკუთვნის და არა მის უნიათო (მე ვიტყოდი – მხდალ) მამას ან რომელიმე ხელისუფლებას. გემები ნაპირს ფრეიას სილამაზის გამო უახლოვდებიან და კაპიტნებიც მასთან შესახვედრად ტოვებენ გემბანს… თუმცა ბოლომდე მაინც ვერ აბიჯებენ საკუთარ თავს – ვერც ხომალდზე მიჯაჭვულობას თმობენ, ვერც საკუთარ გადაჭარბებულ ამბიციებს… ამიტომაც ხდება ის, რაც ხდება (დასასრულს, რა თქმა უნდა, არ გაგიმხელთ)… ამიტომაც იძენს ზღვა, კუნძული, სიყვარული, ერთგულება (ზოგჯერ უაზროც) ასეთ დრამატულ სახეს…

ბულბულების გადაფრენა

ხშირად ვამბობ, რომ მოთხრობების მოყვარული არ ვარ… არც პიესების… უპირატესობას მოცულობით რომანებს ვანიჭებ, თუმცა არც ისე იშვიათად ისეთ კრებულს გადავაწყდები ხოლმე, რომელსაც სიამოვნებით ვკითხულობ და გვერდების რაოდენობას ყურადღებას არ ვაქცევ… ამიერიდან მათ შორისაა “ისპაჰანის ბულბულებიც” – წიგნი, რომელშიც ბევრისთვის ნაცნობი და საყვარელი ნესტან კვინიკაძის რომანები, მოთხრობები და პიესებია თავმოყრილი…

მეტამორფოზის სიმბოლოები

გახსოვთ, ცოტა ხნის წინ ალენ ვანიეს “ფსიქოანალიზის შესავალზე” რომ ვისაუბრეთ? მაშინ გითხარით, რომ მალე კარლ გუსტავ იუნგის “მეტამორფოზის სიმბოლოებზეც” გიამბობდით, რომელიც ასევე “დიოგენეს” სერია “et cetera”-ს ფარგლებში გამოვიდა და რომ ბატონი ალენის წიგნი ერთგვარი მომზადება გახლდათ უფრო სერიოზულ ნაშრომთან შეჭიდებამდე…

ლეას საათი

ლეას საათი აწიკწიკდა… მოიქოქა საათი… ეს საათი იმ დღეს მოიქოქა, როდესაც უნგრელმა ლასლო ბაგარმა ფეხი დადგა ქართულ მიწაზე და არა მაშინ, როდესაც ლეა გამოჩნდა… დაიწყო მოძრაობა და აღარ დამთავრდა. სამი საუკუნის მანძილზე ბაგართა მრავალმა თაობამ სცადა აქ დამკვიდრება, “სარფიანად” დაქორწინება და დასაქმება, თუმცა ვერავინ მოახერხა… მას შემდეგ ბევრმა წყალმა ჩაიარა… მეფის რუსეთის მსახურნი საბჭოეთის ბელადებს ამოუდგნენ მხარში, შემდეგ ეროვნულ მოძრაობას “გამოუცხადეს თანაგრძნობა”, სხვადასხვა პრეზიდენტსაც უერთგულეს… თუმცა ლეას საათი მაინც ვერ გააჩერეს… ბაგარების ცხოვრება მაინც არ შეცვლილა – დარჩა ისეთივე “აღვირახსნილი” და დაულაგებელი, როგორც სამი საუკუნის წინათ… ბაგართა სხეული მაინც არაფრით მიიღო ქართულმა მიწამ… ბაგარები მაინც ვერ გახდნენ ისინი, ვინც თავად სურდათ… ისევე როგორც კაშელები…

ფსიქოანალიზის შესავალი

არამხატვრულ ლიტერატურაზე ხშირად ამბობენ, რომ რთული საკითხავია… და ალბათ ასეცაა – განსაკუთრებით მაშინ, თუ მთავარი თემა ფსიქონალიზია. თუმცა ფრანგმა ფსიქოანალიტიკოსმა და ფსიქიატრმა, პარიზის დიდროს სახელობის უნივერსიტეტის პროფესორმა ალენ ვანიემ ჩვენთვის – ჩვეულებრივ მოკვდავთათვის, რომლებსაც ამ სფეროსთან პროფესია არ გვაკავშირებს – დაწერა ნაშრომი “ფსიქოანალიზის შესავალი” და ამ “გამარტივებული” გზით გაგვიღო კარი ფსიქოანალიზის სამყაროში…

დარიჩინის ქულბაქები

იცნობთ ბრუნო შულცს? პირადად მე ამ დრომდე მასზე არაფერი მსმენოდა, თუმცა მას შემდეგ, რაც მისი წიგნი “დიოგენეს ბიბლიოთეკის” ფარგლებში გამოიცა, გვერდი ვერ ავუარე და “გავემგზავრე” დარიჩინის ქულბაქების მოსანახულებლად…

შეუცნობელი ნოსტალგია გერმანულად

“გაანადგურეთ, რაც ბოლოს მოხდა,

მოგონებებს ნუ ახლებთ ხელს”

ოდესმე გიფიქრიათ ემიგრაციაზე? ალბათ ერთხელ მაინც ასეთი შესაძლებლობა ყველას დაგვიშვია, თუმცა პირადად მე მილან კუნდერას “შუცნობელის” შემდეგ ქვეყნის დატოვება აზრადაც კი არ მომდის. ირენესა და იოზეფის “დიდი დაბრუნების” შემდეგ მივხვდი, რომ საკუთარ ქვეყანაში ცხოვრება ნებისმიერ შემთხვევაში სჯობს შეუცნობელ ნოსტალგიას, შეუცნობელ მომავალს, შეუცნობელ დაბრუნებას, დიდ სიცარიელეს, რომელსაც სამშობლო მხოლოდ სახელად ჰქვია… ახლა კი, როდესაც “დიოგენემ” “დიოგენეს ბიბლიოთეკის” ფარგლებში ვ.გ. ზებალდის “ემიგრანტებიც” შემოგვთავაზა, ამაში კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი…

ჩვეულებრიობით არაჩვეულებრივი გზა მიწიდან ცამდე

დოკუმენტურ პროზაზე რას ფიქრობთ? პირადად მე მხატვრულ ლიტერატურას ვანიჭებ უპირატესობას, თუმცა თემისა და ავტორის გათვალისწინებით კარგ “non-fiction”-ზეც არ ვამბობ უარს. ამიტომაც გადავწყვიტე ოთარ ჭილაძისა და მუხრან მაჭავარიანის ჩანაწერების წაკითხვა – ეს ორი ადამიანი ხომ განსაკუთრებით მიყვარს…