ერასტ ფანდორინის თავის დაკვრა

თუ მთელი სამყარო თეატრია, მაშინ ოდესმე ფარდაც უნდა დაეშვას… ასეთია თამაშის წესები. რაც უნდა გრძელი იყოს სპექტაკლი, ფინალი მაინც დგება და სულ ბოლოს სცენაზე უკვე ახლობლებად ქცეული გმირები გამოდიან, რათა თავი დაგვიკრან…

Advertisements

სიზმართმჭერი

უცხოპლანატელების მიერ დედამიწის დაპყრობაზე რამდენი წიგნი წაგიკითხავთ? და რამდენი ფილმი გინახავთ? ალბათ უამრავი. ეს თემა უკვე ერთგვარად გაცვეთილიც კია… მხოლოდ სტივენ კინგი თუ მოახერხებს იმას, რომ კიდევ ერთხელ “შეგვითრიოს” ასეთ სამყაროში -უფრო სწორად, სამყაროთა შორის გამართულ ომში…

ლიზბეთ სალანდერის შურისძიება

ლიზბეთ სალანდერი კიდევ ერთხელ დაბრუნდა! დიახ, ის ისევ ჩვენთანაა და ისევ მზადაა იმისთვის, რომ შური იძიოს მათზე, ვინც ბავშვობა დაუნგრია… და დაეხმაროს, მათ, ვისაც საფრთხე ემუქრება… ეს ორი რამ ხომ მისი ცხოვრების მიზანია. აბა, რა გასაკვირია, თუ ბოლო გმირობის შემდეგ (პატარა ბიჭი რომ გადაარჩინა) ციხეში აღმოჩენილი ლიზბეთი “ადათ-წესების” მსხვერპლად ქცეული ბანგლადეშელი გოგონას ხსნას ეცდება და ამისთვის ქალ-განგსტერსა და აგრესიულ ისლამისტებს დაუპირისპირდება… არც იმაშია რაიმე ახალი, რომ ის საკუთარი წარსულის გამოძიებას აგრძელებს (რომელიც თურმე არნახული ექსპერიმენტის შედეგი ყოფილა) და არც ერთ-ერთი საყვარელი ადამიანის (სახელს, რა თქმა უნდა, არ გაგიმხელთ) სიკვდილს პატიობს მკვლელებს… მაგრამ, მიუხედავად იმისა, რომ თითქოს ყველაფერი ცხადზე ცხადია, ლიზბეთ სალანდერის მორიგ თავგადასავალს თვალს ვერ მოსწყვეტთ და ერთი ამოსუნთქვით ჩაიკითხავთ… ეს ხომ ლიზბეთია – ყველაზე მაგარი გოგო თანამედროვე ლიტერატურაში…

წვრილმანების ღმერთი

ინდური ფილმები ალბათ ყველას გვინახავს. ბოლივუდის ზღაპრული ამბები ახლა უკვე ტელესერიალებში “გადაიზარდა” და კიდევ უფრო დაშორდა რეალობას, თუმცა თუ ინდურ ლიტერატურას (მაგალითად, თაგორს ან რუშდის) იცნობთ, მაშინ კარგად გეცოდინებათ, რომ ნამდვილი ინდოეთი საერთოდ არ ჰგავს ეკრანიდან “მომზირალს”. სინამდვილეში ქალები არ ატარებენ დღეებს ცეკვა-სიმღერაში, არც მამაკაცები არიან “სუპერმენები” და ვერ უმკლავდებიან ას მეტოქეს ერთი დარტყმით… ყველაფერი სულ სხვანაირადაა… ზუსტად ისე, როგორც არუნდატი როის წიგნში…

ძველი გვარდიის ტანგო

არტურო პერეს-რევერტე ჩემს ფავორიტ მწერალთა შორისაა. მისი წიგნები ჩემთვის თავბრუდამხვევ თავგადასავლებთან ასოცირდება – ესპანეთში მოგზაურობასთან, ჭადრაკთან, ჩახლართულ დანაშაულთან და ძალიან, ძალიან საინტერესო კვანძის გახსნასთან. სწორედ ამ მოლოდინით გადავშალე “ძველი გვარდიის ტანგოც”…

ქალი ხავერდის ყელსაბამით

ალექსანდრე დიუმას პარიზს ალბათ ყველა იცნობს. მის მიერ შექმნილი  მუშკეტერების, გრაფი მონტე-კრისტოსა და უკანასკნელი ვალუების ამბები ბიბლიოფილთა უმეტესობისთვის ბედნიერ ბავშვობასთან ასოცირდება და რა გასაკვირია, თუ ამ ადამიანის ყოველი “ახალი” წიგნის გადაშლისთანავე თავბრუდამხვევ ისტორიაში გადავეშვებით ხოლმე.  ასე მოხდა მაშინაც, როდესაც “ქალი ხავერდის ყელსაბამით” აღმოვაჩინე (ვერ მოგატყუებთ და ვერ გეტყვით, რომ ზემოთსენებულ სერიებს შეედრება, მაგრამ ფრიად საინტერესო მონათხრობი კი გახლავთ) – კისრისტეხით “გავიქეცი” მორიგი თავგადასავლისკენ…

მხიარული სიკვდილის მოსწავლე

კეთილი იყოს თქვენი დაბრუნება დისკოს სამყაროში! მერე რა საზოგადოება გვხვდება – თვით სიკვდილი! დიახ, დიახ, ეს ერთობ სიმპათიური და მხიარული ბატონი! მასთან პირადად შეხვედრას, რა თქმა უნდა, არ გისურვებთ (ოდესმე ყველას მოგვიწევს მასთან “ურთიერთობა”, მაგრამ ჯერ არ გვეჩქარება), თუმცა მისი ხილვისთვის თურმე სულაც არ ყოფილა აუცილებელი იმქვეყნად “გამგზავრება”… მორმა (გნებავთ მორტიმერი დაუძახეთ – არ ეწყინება. მთავარია, ბიჭი ან ყმაწვილი არ უწოდოთ) ხომ მასთან “საქმიანი ურთიერთობაც” კი დაამყარა – თვით სიკვდილის მოსწავლე გახდა, თანაც მაშინ, როდესაც დიდი “წარმატებებით” ვერ დაიკვეხნიდა. არავის ეგონა, თუ ეს მოუხერხებელი ბიჭი ვინმეს დააინტერესებდა, ის კი ისე “გათამამდა”, რომ სიკვდილის ცნობილი ცელით ისტორიაც კი “გააპო შუაზე”… ეს როგორ მოხდა და რა მოჰყვა ასეთ არაორდინალურ საქციელს, თავად უნდა ნახოთ… მე თქვენ გეტყვით და წუთით მაინც მოიწყენთ (ჯერ მხოლოდ სიკვდილის “გამხიარულების” პროცესი რად ღირს)…

მკვდარი სულები გუშინ და დღეს

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება მე-19 საუკუნის რუსეთში! ფიქრობთ, რომ მას შემდეგ ბევრი რამ შეიცვალა? სულაც არა! რუსეთი ზუსტად ისეთივეა, როგორიც მაშინ იყო – კორუფციასა და სიყალბეში ჩაძირული ქვეყანა, რომელსაც “ყველამ გზა უნდა დაუთმოს”. კარგად თუ “მოჩხრეკთ”, ჩიჩიკოვებსაც უხვად იპოვით – “მკვდარ სულებზე” მონადირე “საქმოსნებს”, რომლებსაც ყველა სიხარულით იღებს. რეალურად ხომ სწორედ მასპინძლები არიან მკვდარი სულები და არა ბოლო აღწერის შემდეგ იმქვეყნად წასული გლეხები… მემამულეები ნამდვილად არ არიან “ცოცხლები” (სხვა რომ არაფერი, მხოლოდ მათი მოწყობილი წვეულებები რად ღირს)… არც ჩინოვნიკები, რომლებიც მხოლოდ იმაზე ფიქრობენ, თუ როგორ გამდიდრდნენ ხალხის ხარჯზე… და კიდევ ჩიჩიკოვია უარყოფითი პერსონაჟი? ვინ იცის რას იზამდა ის მეორე და მესამე ტომში (გოგოლს მათი დასრულება რომ მოესწრო… იმასაც ამბობენ, რომ ნიკოლაი ვასილევიჩმა “ღვთაებრივი კომედიის” მსგავსად ჯოჯოხეთით დაიწყო და განსაწმენდელისა და სამოთხის შექმნას გეგმავდა)… რუსეთის საზოგადოებას კი აგერ უკვე საუკუნეზე მეტია არაფერი ეშველა… ისევ მკვდარი სულებითაა დასახლებული და ისევ ითხოვს “სივრცეს მოქმედებისთვის”…

პრაღელი გოლემი

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება პრაღაში! ეს არ არის ის ფერადი ქალაქი, რომელსაც დღეს ვხედავთ. ეს გუსტავ მაირინკის ნაცრისფერი პრაღაა, რომელშიც დემონები იმალებიან. გეტოს მისტიკურ ქუჩებში უცნაური ადამიანები დადიან უცნაური ისტორიებით, ლეგენდებით, ცხოვრებით… აქ არაფერია ჩვეულებრივი – არც გარემო, არც გმირები, არც სასიყვარულო, დეტექტიური თუ “საშინელებათა” ხაზი… ყველაფერს რაღაც უცნაური “გემო” დაჰკრავს… რაღაც ისეთი… თითქოს ძველ წვიმიან პრაღაში დავხეტიალობთ და ისე ვეხვევით არაჩვეულებრივ ამბებში, როგორც ობობას ქსელში… გოლემიც სულ ჩვენთანაა… არა, ფიზიკურად არა… უბრალოდ ის ყველგანაა – მთავარ პერსონაჟში, მის სიზმრებში, მის რეალობაში, ჩვენს რეალობაში… იმ რეალობასა და გამონაგონში, რომელთა შორის საზღვარსაც ერთი ჩვეულებრივი ქუდი ჰყოფს… ან იქნებ არც ჰყოფს… იქნებ საზღვარი უბრალოდ არ არსებობს…

მე, კლავდიუსი

„მე, ტიბერიუს კლავდიუს დრუზუს ნერონ გერმანიკუს და ა.შ. და ა.შ. (ყველა ჩემი წოდების ჩამოთვლითაც არ შეგაწყენთ თავს), ვინაც ერთ დროს და არცთუ ისე დიდი ხნის წინათ ნაცნობ-მეგობრებისა თუ ნათესავების წრეში მოვიხსენიებოდი როგორც „კლავდიუს ჩლუნგი“ თუ „ის ჩემის კლავდიუსი“, „კლავდიუს ბლუ“, „კლა-კლა-კლავდიუსი“, ანდა, მთლად უკეთეს შემთხვევაში – „საწყალი ძია კლავდიუსი“, დღევანდელ დღეს საკუთარი, ერთობ უცნაური ცხოვრების წერად ვჯდები“… ასე იწყება რობერტ გრეივზის “მე, კლავდიუსი” და სათაურთან ერთად ისე წარმოაჩენს წიგნს, რომ იმთავითვე ერთი აზრი გაგიელვებთ – მისტერ რობერტს რომის იმპერატორის – კლავდიუსის – ცხოვრების ამბის თხრობა განუზრახავს… თუმცა თუ ყურადღებით განაგრძობთ კითხვას, მალევე მიხვდებით, რომ ასე არ არის. ერთი შეხედვით კლავდიუსის ავტობიოგრაფიად ჩაფიქრებული წიგნი სინამდვილეში რომის ისტორიაა, უფრო ზუსტად – მისი ძალიან საინტერესო ნაწილი. კლავდიუსი აქ ყველაზე ნაკლებად ჩანს (მხოლოდ ჩვენი “თვალებია”, რომელიც დანახვაში გვეხმარება), თუმცა შესანიშნავადაა აღწერილი იმპერიის ყოფა – ავგუსტუსის, ტიბერიუსისა და კალიგულას მმართველობა, უამრავი სისხლი, ინტრიგა, გარყვნილება, ომი, მსხვერპლი და ჯალათი… ანუ ყველა და ყველაფერი, ვინც და რაც მართავდა ძველი წელთაღრიცხვის დასასრულისა და ახალი წელთაღრიცხვის დასაწყისის რომს – მაშინდელი სამყაროს უძლიერეს იმპერიას…