Generation P

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება 90-იანი წლების რუსეთში! მაღაზიების ცარიელ დახლებს ნელ-ნელა იპყრობს “პეპსი”, “პარლამენტი” და სხვა ბრენდები… “ახალი რუსები” საკუთარს ვერაფერს აწარმოებენ, ამიტომ “საუკეთესო” საქმედ რეკლამა მიიჩნევა… და აი, ისიც! მოვლენების ეპიცენტრშია ახალგაზრდა “მარკეტოლოგი” ვავილენ (ვოვა) ტატარსკი! ცოტა უცნაური სახელია,არა? თავად ისიც ასე ფიქრობს და ამიტომაც ირქმევს ვოვას, თუმცა წინ ისეთი ამბები ელის, რომ მშობლების “საბჭოთა ფანტაზია” რა მოსატანია… მოსკოვი ხომ ლამის ბრძოლის ველად ქცეულა, სადაც ე.წ. “რეკლამშიკები” მხოლოდ იმაზე ზრუნავენ, რომ როგორმე სასურველი მიმართულებით წარმართონ ქალაქში ატეხილი ხელჩართული ომი, მომგებიანად მართონ მათივე ხელით შექმნილი პოლიტიკოსები,”მშვიდობიანად” გამოვიდნენ ნარკოტიკული თრობის მდგომარეობიდან და გაარკვიონ სად მთავრდება ჰალუცინაცია და სად იწყება ეზოთერული სასწაული… საინტერესოა, არა? ვავილენიც გეთანხმებათ და ბოლომდე იძირება “მარკეტინგულ” ჭაობში… ფრთხილად იყავით, მასთან ერთად არ აღმოჩნდეთ იქ და ტყვია არ მიიღოთ ზურგში! თუმცა ცალი თვალით შეხედვა კი შეიძლება… წიგნები ხომ სწორედ ამიტომ იწერება…

Advertisements

სტალინი და მწერლები

საბჭოთა ისტორიისადმი ჩემი დამოკიდებულება ყველასთვის ცნობილია. არც ისაა საიდუმლო, რომ ამ საკითხში ჩაღრმავებას არ ვწყვეტ და როგორც კი ახალ მასალას (მხატვრულს თუ დოკუმენტურს) გადავაწყდები, დაუფიქრებლად ვიწყებ გაცნობას. ამჯერად ბენედიქტ სარნოვის მასშტაბურ კვლევას გადავეყარე.

09.04.1989

დღეს 9 აპრილია… 2019 წლის 9 აპრილი… საქართველო ჯერაც არ არის ძლიერი, ერთიანი ქვეყანა, მაგრამ დამოუკიდებელი სახელმწიფოა. 30 წლის წინ რუსთაველის გამზირზე დაღვრილი სისხლი ამაო არ ყოფილა. სწორედ ამ დღიდან დაიწყო საქართველოს უახლესი ისტორია, დღიდან, რომლის დავიწყებაც არ შეიძლება…

საბჭოთა დედის რძე

საბჭოთა ისტორიას კარგად ვიცნობ. ეს ის თემაა, რომელიც ჩემი ერთ-ერთი მთავარი ინტერესის სფეროა, ამიტომ მუდმივად ვეძებ ინფორმაციას – მათ შორის წიგნებსაც. სულ ვცდილობ, რომ კიდევ და კიდევ აღმოვაჩინო მხატვრული თუ დოკუმენტური წყაროები, რადგან პირადი მონდომების გარეშე ამ საკითხში საფუძვლიანად გარკვევა შეუძლებელია. “ტრადიციული” განათლება თითქოს გვერდს უვლის იმ ეპოქას, თითქოს ცდილობენ, რომ სკოლებსა და უნივერსიტეტებში “ამოჭრან” მე-20 საუკუნის უდიდესი ნაწილი… ალბათ ამიტომაცაა, რომ დამოუკიდებელ სახელმწიფოებში, რომლებიც დიდხანს იყვნენ ბოროტების იმპერიის შემადგენლობაში, “არათანაბრად” შეინიშნება საბჭოთა მენტალობისგან გათავისუფლება. მაგალითად, რუსეთის მოსახლეობის დიდი ნაწილი ისევ “იმ” დროში ცხოვრობს, ბალტიისპირეთის ქვეყნები კი თვალს უსწორებენ ისტორიულ რეალობას. ჩვენ “სადღაც შუაში” ვართ – მოსახლეობის ნაწილში (საბედნიეროდ, მცირე ნაწილში) ჯერ კიდევ ცოცხლობს ნოსტალგია საბჭოთა ოკუპაციის წლების მიმართ. სწორედ ამიტომ განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ისეთი მწერლების კითხვა, როგორიც ნორა იკსტენაა. ის ხომ ჩვენი მეგობარი ქვეყნის წარმოამდგენელია (ჩვენს ქვეყანასაც იცნობს, რადგან ქართველი მეუღლე ჰყავს)… იმ ქვეყნის, რომელმაც საკუთარ თავზე გამოსცადა ყოველგვარი უბედურება, რაც საბჭოთა ოკუპაციამ მოგვიტანა…

რამსფელდის წარმატების ფორმულა

დონალდ რამსფელდის სახელი ალბათ გაგიგონიათ. სხვადასხვა დროს ის იყო აშშ-ს კონგრესის წევრი, თავდაცვის მდივანი, ელჩი ნატოში, ხელმძღვანელობდა ქვეყნის ეკონომიკური განვითარების პროგრამას, პრეზიდენტის ადმინისტრაციას, უმსხვილეს კომპანიებს… ასეთი ბიოგრაფიის ადამიანს რომ შეუძლია “წარმატების ფორმულის გამოყვანა”(რაც, რა თქმა უნდა, პირდაპირი მნიშვნელობით არ უნდა გავიგოთ – უტყუარი ფორმულა ხომ არ არსებობს და ამას თავად რამსფელდიც ეთანხმება), ეს ხომ ჭეშმარიტებაა… და აი ახლა გვაქვს შესაძლებლობა, რომ გავეცნოთ ამ ფორმულის “შემადგენელ წევრებს”, რომელთა სწორად გამოყენებითაც შეგვიძლია ხელი შევუწყოთ იღბალს…

იუკიო მიშიმას აღსარება

გაიცანით – ეს კიმია! ის ნიღბის მიღმა ცხოვრობს და აღსარებას გვაბარებს! ის იუკიო მიშიმაა (აკი მწერლის ნამდვილი სახელი კიმიტაკე ჰირაოკაა) და საკუთარ სულს აშიშვლებს! თუ მწერლის ბიოგრაფიას იცნობთ, საფუძვლიანი ეჭვი გაგიჩნდებათ, რომ ეს სწორედ ასეა – მიშიმა “ნიღბის აღსარებაში” საკუთარ განცდებზე გვიამბობს, თუმცა არც ის უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მას ნიღაბი უკეთია და ბოლომდე არ იშორებს მას (წიგნის ბოლოს ამაში დარწმუნდებით… ზოგადად მიშიმას ცხოვრებას თუ დააკვირდებით, მაშინაც)… ნიღბის უკანა მხრიდან ისმის ხმა, რომელიც გვიყვება იმაზე, თუ როგორ ყალიბდება კიმი, როგორ აღმოაჩენს საკუთარ თავში ჰომოსექსუალურ და სადომაზოხისტურ მიდრეკილებებს, როგორ ებრძვის ამას და როგორ ირგებს ნიღაბს, რომელიც მას “ნორმალურ იერს” ანიჭებს… მაგრამ აქვს კი ამას აზრი? დიახ, საზოგადოებას ის “ჩვეულებრივი” ჰგონია (არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მიშიმა 1925 წელს იაპონიაში დაიბადა, რაც უკვე ნიშნავს იმას, რომ ყოველგვარი “განსხვავებულობა” უკვე იყო დანაშაული), მაგრამ ოდესმე ხომ მაინც დგება დრო, როდესაც ის მარტო რჩება? და მაშინ? რამდენად შეიძლება მთელი ცხოვრების გატარება ნიღბის მიღმა? არ ვიცი… ეს თავად კიმს ჰკითხეთ… და პირველ რიგში, საკუთარ თავს… ალბათ ამიტომაც დაწერა იუკიო მიშიმამ ეს წიგნი… იმ კითხვის დასასმელად, რომელზეც ყველას თავისი პასუხი აქვს…

გომბროვიჩის პორნოგრაფია

სანამ ახალ წიგნს გადაშლით, პირველ რიგში რას აქცევთ ყურადღებას? სათაურს? მაშინ არ წაიკითხოთ ვიტოლდ გომბროვიჩის წიგნი, არ წაიკითხოთ! აქ ვერ ნახავთ სექსს, ვერც კოცნას… და სიშიშვლეს? აქ ვერ ნახავთ შიშველ სხეულს, მაგრამ ნახავთ უფრო მეტს – შიშველ ტვინს! დიახ, დიახ, ვიტოლდი და მისი მეგობარი ფრიდერიკი, რომლებიც ომის დროინდელ პოლონეთში სოფელს სტუმრობენ და ერთობ “უცნაურ” თამაშში ჩაებმებიან, ბოლომდე აშიშვლებენ საკუთარ ტვინს, გონებას, სულს… და განა ეს არ არის ჭეშმარიტი პორნოგრაფია? განა მათი სურვილი, რომ ერთმანეთისკენ უბიძგონ მოზარდებს – კაროლსა და ჰენიას, არ არის ერთგვარი ეროტიკა? და რას იტყვით ვიტოლდ გომბროვიჩზე, რომელსაც რეალურად არასდროს უნახავს ომი? იქნებ ესეც საკუთარი ქვეცნობიერის, საკუთარი მეორე “მეს” გაშიშვლებაა? და წიგნის ფურცლებზე დაღვრილი სისხლი, რომელსაც თითქოს არაფერი მოასწავებდა? და დასასრული? არ ვიცი, რას იტყვით თქვენ ამ წიგნზე, მაგრამ ერთი რამ კი ცალსახაა – ამაზე ვერ ისაუბრებთ, ეს უნდა წაიკითხოთ!

მოჩვენება პარიზის ოპერის თეატრიდან

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება პარიზის ოპერის თეატრში! აქ გენიალურ კომპოზიტორთა შედევრების მოსასმენად მოხვედით? წინ მართლაც დიდი სიამოვნება გელით, მაგრამ სულ სხვა კუთხით – ოპერის თეატრი ამოუხსნელ საიდუმლოს ინახავს! დიახ, დიახ, თქვენ ვერ დაჯდებით კონკრეტულ ლოჟაში, რადგან ის ოპერის მოჩვენებას ეკუთვნის და თუ მაინც წახვალთ რისკზე, მუსიკისთვის ნამდვილად ვერ მოიცლით. აჩრდილს ხუმრობა არ უყვარს! მან თავის სამყოფელად თეატრი აირჩია, თავისი გული კი ახალგაზრდა მომღერალს აჩუქა. მან ასე გადაწყვიტა და მის ნებას ვერავინ შეეწინააღმდეგება – ვერც ოპერის ახალი ხელმძღვანელობა, ვერც მომღერლის სიყვარული და ვერც გასტონ ლერუ… და, რა თქმა უნდა, ვერც ჩვენ… მხოლოდ ისღა დაგვრჩენია, მის ნაკვალევს გავყვეთ, თეატრის ყველა კუთხეში შევიხედოთ… და, რაც მთავარია, მისი – ოპერის მოჩვენებად წოდებული გენიალური კომპოზიტორის, ერიკის ბნელ სულში…

ის, რაც გაგვაძლიერებს

“ერი, რომელმაც არ იცის გარჩევა, ვინაა მისი მტერი, თავისუფლებას და მისგან გამომდინარე ყველა სიკეთეს, უბრალოდ, არ იმსახურებს. ყველა წარმატებული, კეთილდღეობას მოსწრებული სახელმწიფო მხნე და თავმოყვარე ხალხის აშენებულია. მონები და ყველა ჯურის ფარისევლები ვერ ქმნიან ვერაფერს, ყალბი კოლოსების გარდა, რომელთაც ისტორია ნანგრევებად ინახავს ხოლმე.”

ნიკა რურუა ის ადამიანია, რომელსაც ყველა იცნობს. მიუხედავად იმისა, რომ ის მთავრობის წევრიც გახლდათ და მისი სახელი კონკრეტულ პოლიტიკურ პარტიასთანაც ასოცირდებოდა, იშვიათად (ფაქტოვრივად, არც) მსმენია, რომ ვინმეს მის მიმართ უარყოფითი დამოკიდებულება ჰქონოდეს, განსაკუთრებით ლიტერატურის მოყვარულებს… ეს იმიტომ, რომ ასეთი ლიტერატურულად და მუსიკალურად (ამ მიმართულებებს პოსტის თემიდან გამომდინარე ვუსვამ ხაზს) განათლებული ადამიანი ალბათ თითებზე ჩამოსათვლელად თუ გვყავს. სწორედ მის სახელს უკავშირდება ქვეყნისა და მომავალი თაობებისთვის არაერთი უმნიშვნელოვანესი ნაბიჯი (მხოლოდ ფრანკფურტში ჩვენი შესანიშნავი წარდგენა რად ღირს, ან თუნდაც საბჭოთა ოკუპაციის მუზეუმისა და სტალინის ძეგლის ამბები) და სწორედ ამიტომ მისი სახელი სამუდამოდ შემორჩება ისტორიას და წლებთან ერთად კიდევ უფრო დაფასდება… რატომ? იმიტომ, რომ დროთა განმავლობაში, საბჭოთა მენტალობისგან გათავისუფლებასთან ერთად, ყველა ისწავლის მტერთან ბრძოლას, მხნეობას და თავმოყვარეობას აღმოაჩენს საკუთარ თავში, გაიაზრებს, თუ რა გაგვაძლიერებს – რა შეგვაძლებინებს, რომ ისე ვიცხოვროთ, როგორც ეს შეძლო ქვეყანამ, რომელიც სულ რამდენიმე საუკუნის წინ სამმა მილიონმა ადამიანმა შექმნა, დღეს კი მსოფლიოს უძლიერესი სახელმწიფოა… არა, ამაში სამხედრო ძალა ან ეკონომიკური განვითარება კი არა (რაც, რა თქმა უნდა, საჭიროა), ის თავისუფალი სული იგულისხმება, რომელმაც შექმნა დიდი ლიტერატურა და დიდი მუსიკა… თავისუფლების ის ჰანგები, რომლებმაც შეადგინა ის 50 ალბომი, რომლითაც “შემოიპარა” თავისუფლება ნიკა რურუას და სხვა საბჭოელების სულში… ასე გაირღვა რკინის ფარდა ფიზიკურად და იმედია მალე გაირღვევა მენტალურადაც… ნიკას და სხვების სახელით, რომლებმაც მთელი სიცოცხლე ამ ბრძოლაში გაატარეს…

ფილ დიკის ღმერთი

იცნობთ ფილიპ დიკს? თუ მისი ერთი წიგნი მაინც წაგიკითხავთ, გეცოდინებათ. რომ ის არანორმალურია! დიახ, დიახ, ადამიანი, რომელმაც დაწერა “კაცი მაღალ კოშკში”, “ოცნებობენ ანდროიდები ელექტრონულ ცხვრებზე?”, “იდინე, ცრემლო, თქვა პოლიციელმა”, “პალმერ ელდრიჩის სამი სტიგმა”, “ბუნდოვნად, სკანერში”, “უმცირესობის მოხსენება”, “მოთამაშეები ტიტანიდან” “უბიკი” და სხვა წიგნები, ვერ იქნება ნორმალური! ასეთ წიგნებს ვერ წერენ “წესიერი” მწერლები. ამაში კიდევ ერთხელ დარწმუნდებით, თუ მის უკანასკნელ ტრილოგიას წაიკითხავთ, რომელიც “კრავს” მთელს მის შემოქმედებას და ბოლომდე აშიშვლებს მის შინაგან სამყაროს…