ყოფის აუტანელი უმნიშვნელობა

ცხოვრება რომ თეატრია, ეს უკვე აქსიომაა. ამაზე ვის აღარ დაუწერია და აი ახლა ამასვე გვიმტკიცებს მილან კუნდერა – კაცი, რომელმაც დიდი ხნის წინ შეგვაყვარა თავი ჩეხური ამბებით.

წერილები ჩეხეთიდან

შანტალი და ჟან-მარკი საფრანგეთში ცხოვრობენ… შანტალი და ჟან-მარკი ბედნიერები არიან… ან იქნებ არ არიან? ბედნიერება ხომ ძალიან ზოგადი ცნებაა და მის არსებობას ზოგჯერ მხოლოდ მაშინ ვხვდებით, როდესაც საფრთხე დაემუქრება… მაგალითად, მესამე ადამიანი გამოჩნდება, თუნდაც მხოლოდ უცნობი თაყვანისმცემლის სახით, რომელიც წერილებს სწერს თავისი ოცნების ობიექტს და ამ გზით აიძულებს, რომ გაიხსენოს წარსული, გააანალიზოს აწმყო და მომავალი… სწორედ ასეთ დროს ვხვდებით, რომ დიდი ხანია იდენტობა დავკარგეთ და ორმაგი ცხოვრება დავიწყეთ ჩვენც და ჩვენმა საყვარელმა ადამიანმაც… დიდი ხანია წაგვეშალა ზღვარი სიზმარსა და ცხადს შორის… დიდი ხანია დავივიწყეთ, რომ მილან კუნდერა ჯადოქარია – სასწაულმოქმედი, რომელიც ერთნაირი ოსტატობით წერს პრაღის გაზაფხულზე, ჩეხებსა და ფრანგებზე…

P.S. სამწუხაროდ, ეს წიგნი ქართულად არ გვაქვს, თუმცა დაინტერესების შემთხვევაში მილან კუნდერას რამდენიმე ნაწარმოების თარგმანს მარტივად მოიძიებთ.

მეორე მხარე

“მე ვყვები ჩემს ამბავს და ჩემი ამბავი გრძელდება ასე”

გახსოვთ, რამდენიმე თვის წინ ძალიან სახალისო წიგნზე – “ბებია, რეი და ამერიკა” – რომ ვისაუბრეთ (მე თუ მკითხავთ, მარტო ბებია ღირდა ერთ წიგნად)? ახლა კი მარი ბექაურის მეორე და სრულიად განსხვავებულ რომანზე მინდა გიამბოთ.

გოგონა ფსიქოლოგთან დადის და ყოველ სეანსზე, ყოველ ღამე, ყოველ წამს თავიდან ჩადის ექვს საფეხურს სარდაფისკენ, საიდანაც ყველაფერი დაიწყო… ის ექვსჯერ იგონებს ამბავს, ექვსჯერ შედის ექვსი მწერლის წიგნში (კორტასარი, ფოლკნერი, გრასი, კუნდერა, ოსტერი, კრისტოფი) და ექვსჯერ ხდება ძალადობის მსხვერპლი. ის ექვსჯერ აღადგენს საკუთარი გაუპატიურების სცენას და ყვება ამბებს მეორე მხრიდან, მხრიდან, რომელიც მკვდარია… ის ისევე “ცხოვრობს მწერლის გამოგონილ ამბავში, როგორც საკუთარ ამბავში” და ბოლოს ზღვარიც კი ეშლება… ვეღარ გაიგებთ ვინ არის ის – პერსონაჟი “კლასობანადან”, “აგვისტოს ნათელიდან”, “კიბორჩხალას ნაბიჯით”-დან, “შეუცნობელიდან”, “ნიუ-იორკული ტრილოგიიდან” თუ “ტრილოგიიდან”. ის ამ წიგნების არც ერთ გმირს ჰგავს და ამავე დროს ყველაა… წიგნის გმირები ხომ დამოუკიდებლად ცხოვრობენ ხოლმე და გოგონაც წიგნის გმირია – ნამდვილი და გამოგონილი ერთდროულად…

კუნდერას ჩეხეთი

ჩემი ერთ-ერთი ფავორიტი მწერალი მილან კუნდერა ყოველთვის ჩეხეთსა და ტრფობაზე წერს და რა გასაკვირია, თუ თავისი მეორე (პირველზე ოდნავ ქვემოთ) პროზაული ნაწარმოები, უფრო სწორად კი, ნოველების კრებული, სწორედ ასე დაასათაურა – “სალაღობო ტრფობანი”. ეს წიგნი 7 ნოველას აერთიანებს, რომელთა მთავარი თემაც სიყვარულია, “მამაკაცური” სიყვარული (ამ გრძნობას სწორედაც რომ ქართული თარგმანი შეეფერება). შვიდივე გმირი ნამდვილ დონ ჟუანად მიიჩნევს თავს და ერთი შეხედვით კომიკურ სასიყვარულო ისტორიაში ებმება, თუმცაღა, მე თუ მკითხავთ, სასაცილო აქ ბევრი არაფერია. “სალაღობო ტრფობანი” ერთი დიდი ტრაგედიაა – მე-20 საუკუნის მეორე ნახევრის ჩეხების ტრაგედია, რომლებსაც სიყვარული “ნადირობაში” არევიათ და ტრაგიკულ გარემოს ცინიზმით ებრძვიან, თუმცა ამით შვებას კი არა, უარეს სევდას გრძნობენ და ჩვენც გვიზიარებენ…