გომბროვიჩის პორნოგრაფია

სანამ ახალ წიგნს გადაშლით, პირველ რიგში რას აქცევთ ყურადღებას? სათაურს? მაშინ არ წაიკითხოთ ვიტოლდ გომბროვიჩის წიგნი, არ წაიკითხოთ! აქ ვერ ნახავთ სექსს, ვერც კოცნას… და სიშიშვლეს? აქ ვერ ნახავთ შიშველ სხეულს, მაგრამ ნახავთ უფრო მეტს – შიშველ ტვინს! დიახ, დიახ, ვიტოლდი და მისი მეგობარი ფრიდერიკი, რომლებიც ომის დროინდელ პოლონეთში სოფელს სტუმრობენ და ერთობ “უცნაურ” თამაშში ჩაებმებიან, ბოლომდე აშიშვლებენ საკუთარ ტვინს, გონებას, სულს… და განა ეს არ არის ჭეშმარიტი პორნოგრაფია? განა მათი სურვილი, რომ ერთმანეთისკენ უბიძგონ მოზარდებს – კაროლსა და ჰენიას, არ არის ერთგვარი ეროტიკა? და რას იტყვით ვიტოლდ გომბროვიჩზე, რომელსაც რეალურად არასდროს უნახავს ომი? იქნებ ესეც საკუთარი ქვეცნობიერის, საკუთარი მეორე “მეს” გაშიშვლებაა? და წიგნის ფურცლებზე დაღვრილი სისხლი, რომელსაც თითქოს არაფერი მოასწავებდა? და დასასრული? არ ვიცი, რას იტყვით თქვენ ამ წიგნზე, მაგრამ ერთი რამ კი ცალსახაა – ამაზე ვერ ისაუბრებთ, ეს უნდა წაიკითხოთ!

Advertisements

მოჩვენება პარიზის ოპერის თეატრიდან

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება პარიზის ოპერის თეატრში! აქ გენიალურ კომპოზიტორთა შედევრების მოსასმენად მოხვედით? წინ მართლაც დიდი სიამოვნება გელით, მაგრამ სულ სხვა კუთხით – ოპერის თეატრი ამოუხსნელ საიდუმლოს ინახავს! დიახ, დიახ, თქვენ ვერ დაჯდებით კონკრეტულ ლოჟაში, რადგან ის ოპერის მოჩვენებას ეკუთვნის და თუ მაინც წახვალთ რისკზე, მუსიკისთვის ნამდვილად ვერ მოიცლით. აჩრდილს ხუმრობა არ უყვარს! მან თავის სამყოფელად თეატრი აირჩია, თავისი გული კი ახალგაზრდა მომღერალს აჩუქა. მან ასე გადაწყვიტა და მის ნებას ვერავინ შეეწინააღმდეგება – ვერც ოპერის ახალი ხელმძღვანელობა, ვერც მომღერლის სიყვარული და ვერც გასტონ ლერუ… და, რა თქმა უნდა, ვერც ჩვენ… მხოლოდ ისღა დაგვრჩენია, მის ნაკვალევს გავყვეთ, თეატრის ყველა კუთხეში შევიხედოთ… და, რაც მთავარია, მისი – ოპერის მოჩვენებად წოდებული გენიალური კომპოზიტორის, ერიკის ბნელ სულში…

შეშლილი ადამის სამყარო

შენ ფანჯარაში დანიილს დაინახავ

იცნობთ დანიილ ხარმსს? ის არც ისე ცნობილია ჩვენთვის, როგორც რუსული ლიტერატურის სხვა დიდოსტატები, თუმცა თუ მის ერთ მოთხრობას, ერთ ჩანაწერს მაინც წაიკითხავთ, აუცილებლად დარწმუნდებით, რომ ეს მისი “ნაკლები მნიშვნელობის” გამო არ მომხდარა. დიახ, ის არ არის კლასიკოსი. ის მეამბოხეა! თავისი ხანმოკლე ცხოვრების მანძილზე ის დაუპირისპირდა ყველაფერს – ტრადიციულ ლიტერატურულ ფორმებს, საკუთარ სახელსაც კი… ის მწარე რეალობას არარეალური იუმორის “გავლით” გვიჩვენებდა, წერდა ბავშვებისთვის, რომლებიც, როგორც თავად ამბობდა, სძულდა… და თუ თქვენ შეიხედავთ “მის” ფანჯარაში, დაინახავთ დანიილს – არანორმალურ გენიოსს, რომელმაც შექმნა საოცარი ირონიით გაჟღენთილი აბსურდის სამყარო!

ქალი ხავერდის ყელსაბამით

ალექსანდრე დიუმას პარიზს ალბათ ყველა იცნობს. მის მიერ შექმნილი  მუშკეტერების, გრაფი მონტე-კრისტოსა და უკანასკნელი ვალუების ამბები ბიბლიოფილთა უმეტესობისთვის ბედნიერ ბავშვობასთან ასოცირდება და რა გასაკვირია, თუ ამ ადამიანის ყოველი “ახალი” წიგნის გადაშლისთანავე თავბრუდამხვევ ისტორიაში გადავეშვებით ხოლმე.  ასე მოხდა მაშინაც, როდესაც “ქალი ხავერდის ყელსაბამით” აღმოვაჩინე (ვერ მოგატყუებთ და ვერ გეტყვით, რომ ზემოთსენებულ სერიებს შეედრება, მაგრამ ფრიად საინტერესო მონათხრობი კი გახლავთ) – კისრისტეხით “გავიქეცი” მორიგი თავგადასავლისკენ…

პრაღელი გოლემი

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება პრაღაში! ეს არ არის ის ფერადი ქალაქი, რომელსაც დღეს ვხედავთ. ეს გუსტავ მაირინკის ნაცრისფერი პრაღაა, რომელშიც დემონები იმალებიან. გეტოს მისტიკურ ქუჩებში უცნაური ადამიანები დადიან უცნაური ისტორიებით, ლეგენდებით, ცხოვრებით… აქ არაფერია ჩვეულებრივი – არც გარემო, არც გმირები, არც სასიყვარულო, დეტექტიური თუ “საშინელებათა” ხაზი… ყველაფერს რაღაც უცნაური “გემო” დაჰკრავს… რაღაც ისეთი… თითქოს ძველ წვიმიან პრაღაში დავხეტიალობთ და ისე ვეხვევით არაჩვეულებრივ ამბებში, როგორც ობობას ქსელში… გოლემიც სულ ჩვენთანაა… არა, ფიზიკურად არა… უბრალოდ ის ყველგანაა – მთავარ პერსონაჟში, მის სიზმრებში, მის რეალობაში, ჩვენს რეალობაში… იმ რეალობასა და გამონაგონში, რომელთა შორის საზღვარსაც ერთი ჩვეულებრივი ქუდი ჰყოფს… ან იქნებ არც ჰყოფს… იქნებ საზღვარი უბრალოდ არ არსებობს…

ჩიტები სასიკვდილოდ პერუში მიფრინავენ

ჩიტები სასიკვდილოდ პერუში მიფრინავენ… რომენ გარი შორს არ წასულა – პარიზში დაასრულა სიცოცხლე… განშორდა იმ სამყაროს, რომელშიც ბარბითზე უკრავენ, კაცთმოყვარეობა, ხელოვნება, საშობაო ზღაპრები, გმირობა, სიყვარული, ერთგულება, პროგრესი, უმანკოება და დიდება, ისტორია და სიგიჟე სულ სხვაგვარად ესმით… ალბათ ამიტომ მიიღო რომენმა ასეთი გადაწყვეტილება და არა ნერვიული დეპრესიის გამო, რომელიც მას შემდეგ სტანჯავდა, რაც ზრდასრული გახდა… არც ჯინ სებერგზე დარდის გამო, რომელსაც 10 წლით ადრე დაშორდა… უბრალოდ პერუში გაფრენა უნდოდა და სხვა გზა ვერ იპოვა… სხვაგვარად ვერ გაჰყვა ჩიტებს…

ზეიდის თეთრი კბილები

იცნობთ ზეიდი სმითს? არ გამიკვირდება, თუ არა. ის არც თანამედროვე მკითხველთა კერპი ჯოან როულინგია და არც კლასიკის მოყვარულთა სათაყვანებელი ჯეინ ოსტინი, თუმცა ნამდვილად არის ის ქალი, რომელმაც ბრიტანული ლიტერატურა კიდევ ერთხელ შეცვალა… დიახ, დაიხ, არ ვაჭარბებ. შეგიძლიათ თავად გადაამოწმოთ და ბათუმელების “უკვდავი ბიბლიოთეკის” მორიგი წიგნი გადაშალოთ… გადაშალოთ და ჩაიძიროთ ზეიდის სამყაროში…

მენდერლის საიდუმლო

კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება მენდერლიში! აქ უკვე იყავით მისტერ ჰიჩკოკთან ერთად? ამაზე არ იდარდოთ. მისის დაფნაც ძალიან კარგი მეგზურია. თავდაპირველად სწორედ მან შექმნა მენდერლის საიდუმლო, რომლის ამოხსნასაც მსოფლიოს მილიონობით მოქალაქე აწ უკვე 77 წელია სუნთქვაშეკრული ელის ეკრანის წინ… და აი ახლა ბათუმელ გამომცემლებთან ერთად ჩვენც შევდივართ მანდერლის მამულში და ბოლო გვერდამდე ვფიქრობთ – მაინც რა მოხდა? რა საიდუმლოს მალავს ძველებური სასახლე? იქნებ აქ ძველი დიასახლისის სული დასახლებულა და მაქსიმილიან დე უინტერის მეორე ცოლს ემტერება? ან იქნება ეჭვი მხოლოდ ერთგული მოახლის სულში ბუდობს, რებეკა კი მშვიდად განისვენებს საგვარეულო აკლდამაში? და საერთოდაც რა დაემართა ახალგაზრდა სიცოცხლით სავსე ქალს – უბედურ შემთხვევას ემსხვერპლა, მოკლეს თუ თავი მოიკლა? ამ უთვალავ კითხვაზე პასუხი მხოლოდ მისის დაფნას აქვს – ქალს, რომელმაც შექმნა განუმეორებელი, ოდნავ მისტიკური და ამასთანავე ძალიან რეალური (მე ვიტყოდი – სასიამოვნოც კი) მენდერლი, ერთი შეხედვით ბანალური სასიყვარულო ისტორია და თითქოს მარტივად, ერთი ხელის მოსმით გამოძერწილი, თუმცა მაინც ძალიან დახვეწილი პერსონაჟები და, რა თქმა უნდა, დასასრული… დასასრული, რომელსაც არავინ ელოდა (მეც კი… არადა ფილმი დიდი ხნის წინ ვნახე… მაინც მეგონა, რომ იქნებ აქ რაღაც სხვა მომხდარიყო…)…

კეთილი ადამიანები უისელ სტოპიდან

„ახლა შეიძლება აქ, მოხუცებულთა თავშესაფარ „ვარდების ტერასაში“ ვარ, მაგრამ გულითა და გონებით კაფე „უისელ სტოპში“ ვზივარ და შემწვარ მწვანე პომიდვრებს მივირთმევ“.


კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება უისელ სტოპში – კეთილი ადამიანებით დასახლებულ ქალაქში! დიახ, ეს სიკეთის ქალაქია, რადგან მხოლოდ კეთილ ადამიანებს შეუძლიათ ის, რასაც ამ ქალაქის მოქალაქეები აკეთებენ. ისინი ხომ დიდი დეპრესიის უმძიმეს წლებში საკვების გარეშე არც უსახლკაროებს ტოვებენ და არც “ფერადკანიანებს” (მერე რა, თუ ამით ან რასისტებს გაანაწყენებენ, ან პოლიციას), ერთმანეთის დასახმარებლად არც მკვლელობაზე იხევენ უკან, არც ტყუილზე და არც ძარცვაზე… გინდათ მითხრათ, რომ ეს ცოდვაა? სულაც არა. ცოდვა ვერ იქნება მშიერთა დაპურება, ძალადობის მსხვერპლთა დაცვა, უსამართლოდ დასჯილთა გამოხსნა, ტკივილით დატანჯული ადამიანის გათავისუფლება… სიყვარული ცოდვა არ არის… არც სიცოცხლის წყურვილია დანაშაული და არც უწყინარი ხუმრობა… მერე რა, თუ უკვე 80 წელს გადააბიჯე და იცი, რომ დღე-დღეზე სიკვდილი მოგიკაკუნებს მოხუცებულთა თავშესაფრის კარებზე… მაინც შეგიძლია სხვებს იმედი მისცე… მერე რა, თუ საშუალო ასაკის “მსუქანი” ქალი ხარ და გგონია, რომ წინ აღარაფერი იქნება… ყოველთვის შეიძლება საკუთარ თავში სიკეთის, სიცოცხლის სიყვარულის მარცვლების პოვნა და მათი გაღვივება… მთავარია გჯეროდეს… მთავარია გრძნობდე კაფე “უისელ სტოკში” შემწვარი მწვანე პომიდვრების გემოს…