ღამე მუზეუმში ეკოსთან ერთად

გახსოვთ, ორ წელზე მეტი ხნის წინ უმბერტო ეკოს “ფუკოს ქანქარაზე” რომ ვისაუბრეთ? მაშინ გითხარით, რომ გამომცემლობა “დიოგენე” ქართულ თარგმანს ამზადებდა და, მიუხედავად იმისა, რომ პირველად წაკითხვის სიამოვნება უკვე წარსულს ჩაბარდა, მეც დიდი ინტერესით ველოდი ამ გამოცემას. ამის მიზეზი თავად წიგნის “აუცილებლობა” და ხათუნა ცხადაძის თარგმანი გახლდათ (სინიორ უმბერტოს იდეალურად რომ აქართულებს). და აი, როგორც იქნა, ეს დღეც დადგა! ჩვენ უკვე გვაქვს დიდებული წიგნის მშობლიურ ენაზე წაკითხვის შესაძლებლობა (თან არჩევანის საშუალებაც – “Et cetera”-ს სერიის გამოცემას მივანიჭოთ უპირატესობა თუ შეზღუდული ტირაჟით გამოსულ მაგარყდიანს)!

როგორ შევქმნათ მტრის ხატი

გიყვართ ე.წ. non-fiction? ზოგადად ხელოვნება (მათ შორის ლიტერატურაც), რა თქმა უნდა, გემოვნების ამბავია, თუმცა ეს ჟანრი განსაკუთრებით “პრეტენზიული” მგონია. ძნელია მართლაც საინტერესო ნამუშევრის პოვნა. მით უფრო კი – მწერლის, რომელიც თანაბრად კარგად წერს მხატვრულ და არამხატვრულ წიგნებს. პირადად მე ახლა მხოლოდ ორი მახსენდება. მათ შორის არის უმბერტო ეკოც, რომელიც ამ საქმეში ნამდვილი ოსტატია (მეორე ბორის აკუნინია, თუმცა, როგორც თავად ამბობს, “გრიგოლ ჩხარტიშვილის” წიგნების მკითხველისთვის მისაწოდებლად “ბორის აკუნინსაც” იყენებს. ხალხი არამხატვრულ ნაწილს მხატვრულის ხათრით კითხულობს და იმიტომ)… გამონაკლისი არც “მტრის ხატის შექმნაა” – კრებული, რომელიც სრულიად განსხვავებულ თემებს ეხება.

საცდელი ნომერი

რას ფიქრობთ მედიაზე? ალბათ ამ ძლევამოსილი სფეროს შესახებ ჩემსავით არაერთგვაროვანი აზრი გაქვთ, თუმცა თუ “საცდელ ნომერს” გადაშლით, კიდევ უფრო დაიბნევით. რატომ? იმიტომ, რომ სინიორ უმბერტო იმ გაზეთის რედაქციაში ამოგაყოფინებთ თავს, რომლის გამოსვლაც ცალსახად გამორიცხულია. მეტიც – ის სწორედ იმიტომ შეიქმნა, რომ არ გამოვიდეს. უნცაურად გეჩვენებათ? სინამდვილეში მთელი ეს ამბავი ძალიან რეალურად გამოიყურება – ჟურნალისტიკაში სრულიად შემთხვევით მოხვედრილი კოლონაც, სულით გამომძიებელი ბრაგადოჩოც, მეოცნებე მაიაც, ჩამშვები ლიუდიჩიც და თვით “ოლიგარქის მონა” მთავარი რედაქტორიც კი… თქვენ წარმოიდგინეთ და ბენიტო მუსოლინის ვითომდა გადარჩენის ისტორიაც ძალიან ჰგავს სინამდვილეს… ამას კი ერთადერთი მიზეზი აქვს – უმბერტო ეკო ისევ მოწოდების სიმაღლეზეა და გამონაგონს ისეთი გემოვნებით აზავებს ფაქტებთან (ამას შესანიშნავი იუმორიც დაურთეთ – ხან საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მგზავრები რომ შემაწუხებინა და ხან ჩაძინებული მეზობლები:) ), რომ ზღვარი იშლება და რჩება ერთი ამბავი გაზეთისა, რომელსაც “ხვალ” უნდა რქმეოდა და “გუშინ” კი დაერქვა…

P.S. სამწუხაროდ, ეს წიგნი ბოლო აღმოჩნდა… სინიორ უმბერტო უკვე მარადისობაშია, ჩვენ კი იმედი ვიქონიოთ, რომ ამ წიგნს ქართულადაც ვიხილავთ.

P.P.S. პოსტის გამოქვეყნებიდან რამდენიმე თვის შემდეგ “დიოგენემ” სინიორ უმბერტოს ბოლო წიგნი სერია “Et cetera”-ს ფარგლებში გამსოცა.

ეკოს კუნძული

გახსოვთ დონ კიხოტი? რა თქმა უნდა, გახსოვთ. მისი “უცნაური” თავგადასავლები და სიყვარული ყველა ლიტერატურის მოყვარულმა (სხვებმაც) კარგად იცის. ჰოდა, ახლა რობერტ დე ლა გრივზე მინდა გიამბოთ, რომელიც ძალიან ჰგავს მას.

როგორც ჩანს, წარსულში “ჭეშმარიტი” მამაკაცის დამახასიათებლად “შორით მიჯნურობა” და “ვაჟკაცური ბრძოლა” ითვლებოდა. ჩვენი რობერტიც გემის დაღუპვის შემდეგ სწორედ ამ ტიპის “გმირობებს” იგონებს… მე, როგორც რომანტიზმისგან ძალიან შორს მყოფი ადამიანი, “რომანულ” ეპიზოდებს დიდი აღტაცებით ვერ შევხვდი, ვერც გამონაგონისა და რეალობის “ძველებურ” აღრევას. სამაგიეროდ, ძალიან მესიამოვნა რიშელიესთან შეხვედრა (ძველი ნაცნობობის ხათრით).

ფუკოს ქანქარა

ხომ იცით, რომ წიგნები მაშინ მოდიან, როცა ამის დრო დგება? “ფუკოს ქანქარის” შემთხვევაშიც ზუსტად ასე მოხდა – ეს წიგნი ძალიან დიდხანს მოდიოდა ჩემამდე და ბოლოს მოვიდა!

…მოვიდა და რა მოვიდა… პირველი თავი კი რთულად გავიარე (ზოგადად ეკოს ხომ ახასიათებს მძიმე დასაწყისი), მაგრამ შემდეგ სინიორ უმბერტომ პირდაპირ ტამპლიერების ეპოქაში გადამისროლა. უფრო სწორად, გამომცემლობის თანამშროლები – კაზობონი, ბელბო და დიოტალევი გადაისროლა. ამ სამეულმა “მასონური გეგმის” გამოგონება გადაწყვიტა და საბოლოოდ ისეთი რამ შექმნა, რომ რეალობისგან ძნელად თუ გაარჩევთ (თავადაც კი ვერ არჩევდნენ და ჩვენ რა შეგვიძლია)…

სიუჟეტზე მეტს არაფერს გეტყვით. ალუზიები, შეთქმულების თეორიები, ტამპლიერები, სიონისტები, მასონები, ასასინები, კაბალისტები და სხვა “მისტიკური ელემენტები” (სხვათა შორის, აქ პრაღის სასაფლაოც შეგხვდებათ, ჰიტლერიც, კალიოსტროც, ბეკონიც და ა.შ.) თავად უნდა “შეიგრძნოთ”. ბოლოს პარიზის მუზეუმში ფუკოს ქანქარის მოძრაობაც უნდა დაინახაოთ. მხოლოდ ასე თუ დარწმუნდებით, რომ უმბერტო ეკომ საკუთარი ბავშვობისა და გატაცებების საფუძველზე შექმნა გენიალური ნაწარმოები და შესაშური “საინტერესოობით” დასცინა უაზრო “მისტიფიკატორებს”…

P.S. სამწუხაროდ, ამ წიგნის ქართული თარგმანი არ გვაქვს. ალბათ “დიოგენე” შემოგთავაზებს, თუმცა “პრაღის სასაფლაოს” ამბავს თუ გავიხსენებთ, უახლოეს მომავალში არ უნდა ველოდოთ. როგორც ჩანს, სინიორ უმბერტო საავტორო უფლებებთან დაკავშირებით სიმკაცრეს იჩენს 🙂 თუმცაღა, წიგნის სირთულეს თუ გავითვილისწინებთ, მშობლიურ ენაზეც სიამოვნებით გადავიკითხავ…

P.P.S. და აი, დადგა ეს დღეც! პოსტის გამოქვეყნებიდან 2 წელზე მეტი გავიდა, თუმცა “დიოგენემ” მაინც შეასრულა დანაპირები და უკვე გვაქვს ქართული თარგმანი!

თბილისის წიგნის მე-16 საერთაშორისო ფესტივალი

მოგზაურობები ფავორიტებთან ერთად

მილან კუნდერას “გამოსათხოვარი ვალსი” – ერთი შეხედვით ეს ტრივიალური ისტორიაა. კუნდერა გვაცნობს ცოლის “მოყვარულ” მუსიკოს კლიმას და მის ცოლს, რომლებიც ერთმანეთს მხოლოდ ტანჯავენ; ვითომდა კლიმასგან ფეხმძიმე რუჟენას, რომელსაც სულ ცხოვრების “ხელიდან გაშვების” ეშინია; რუჟენაზე შეყვარებულ უიმედო ფრანტიშეკს; პოლიტიკაში “ჩაძირულ” იაკუბს, რომელმაც თავის საქმიანობას საუკეთესო წლები გადააყოლა და ეგონა, რომ სიკვდილს ჯიბით დაატარებდა; ოლგას, რომელმაც გადაწყვიტა, რომ თავად შექმნას საკუთარი ბედნიერება; უცნაურ გინეკოლოგ შკრეტას, რომელმაც უშვილო ქალების დახმარების საკუთარი “მეთოდი” შეიმუშავა; “წმინდან” ბერტლეფს, რომელიც შკრეტას მამობილი უნდა გახდეს… ისინი გამოსათხოვარი ვალსის რიტმს მიჰყვებიან, ტრიალებენ და ჩვენც გვითრევენ მონოტონურ ცეკვაში… კულმინაცია სასიყვარულო ღამეა, რომელიც სამ ოთახში მიმდინარეობს. დილით მათი ცეკვა ნელ-ნელა ვარდება რიტმიდან და ერთგვარ აგონიაში გადადის… აგონიაში, რომელიც ბოლო გვერდზე სრულდება… ეს ვალსი ხომ გამოსათხოვარია…

“ისტორიული” მარტი

პერ ლაგერკვისტის “ჯუჯა” – დაახლოებით ერთი წლის წინ “ბარაბა” რომ წავიკითხე, მას შემდეგ სულ მინდოდა ლაგერკვისტის უფრო ახლოს გაცნობა, მაგრამ წიგნები ხომ მაშინ “მოდიან”, როცა ამის დრო დგება:)… და მინდა გითხრათ, რომ ლოდინად ღირდა (თუმცა აქვე უნდა აღვნიშნო, რომ “ბარაბა”, როგორც პირველი, მაინც სხვა იყო). ეს არის ისტორია ადამიანისა, რომელიც სხვებს არ ჰგავს. ის ჯუჯაა. მაღალი ადამიანების გვერდით ცხოვრება ადვილი არ უნდა იყოს, მაგრამ ფიზიკურ სიდაბლეზე უარესი ალბათ სულიერია. ჯუჯა მაღლებშიც ცხოვრობს, მათ სულებში იმალება და პერიოდულად თავის მაიმუნისებრ სახეს ავლენს… ბევრი რომ აღარ გავაგრძელო, მხოლოდ ერთს დავამატებ – გაიცანით ლაგერკვისტი და ჯუჯა, არ ინანებთ;)

ნეფრიტის კრიალოსანი

მოთხრობების მოტრფიალე არ ვარ, რადგან სანამ საფუძვლიანად “შევალ” მწერლის მიერ შექმნილ სამყაროში, უკვე ბოლო გვერდზე ვარ და დაუკმაყოფილებლობის გრძნობა მრჩება… თუმცა არსებობს გამონაკლისებიც, მით უფრო, თუ მოთხრობების კრებულის მთავარი გმირი ფანდორინის მსგავსი მიმზიდველი გამომძიებელია. ამჯერად აკუნინი ჩვენი ერასტ პეტროვიჩის თავგადასავალს “ავსებს” პატარ-პატარა საქმეებით, რომლებსაც ის დიდ საქმეებს შორის “ეჭიდებოდა” და თან თავის ფავორიტ მწერლებსაც “უძღვნის საჩუქარს” – თითოეული მარცვალი ამ კრიალოსანში კონკრეტულ ავტორს ეძღვნება… მეტი სიცხადისთვის ცალ-ცალკე გადავავლოთ თვალი მოთხრობებს:

“სიგუმო” –1881 წელს ერასტი იოკოჰამაში მსახურობს (“ალმასის ეტლი” ხომ გახსოვთ) და “გაიაპონელებული” რუსი ემიგრანტის სიკვდილის ამბავს იძიებს, რომელიც ვითომდა სიგუმომ – მაქციამ – იმსხვერპლა… ეს მოთხრობა, რომელიც იაპონელ მწერალს (Санъютэй Энтё) ეძღვნება, ერთ-ერთი საუკეთესო მგონია ამ კრებულში. ალბათ ჩემი დამოკიდებულების მიზეზი იაპონიის სიყვარულია…

დიოგენეს ბიბლიოთეკა

სულ ახლახანს წიგნების სერია ,,დიოგენეს ბიბლიოთეკა” ,,გალას” გამარჯვებული გახდა. ალბათ ამ გადაწყვეტილებას ყველა ბიბლიოფილი დაეთანხმება, რადგან მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო დროს “სერიული” გამოცემები საკმაოდ ხშირია, უმეტეს შემთხვევებში გამომცემლები უკვე ათასჯერ გამოცემულ ძველ თარგმანებს გვთავაზობენ. ამ მხრივ “დიოგენეს ბიბლიოთეკა” ნამდვილად სიურპრიზი აღმოჩნდა – წიგნის ფესტივალიდან მოყოლებული მუდმივად გვიკეთებენ საჩუქარს (მერე რა, თუ ერთ ან ორ კვირაში ერთხელ არ გამოდის მორიგი ტომი და არც “განსაკუთრებულადაა” გაფორმებული – სამაგიეროდ, შერჩეულ ავტორებს, თარგმანსა და მოკრძალებული დიზაინს ვერაფერს დავუწუნებთ) ისეთი წიგნების სახით, რომლებსაც დიდი ხანია ველოდით…