მხოლოდ შეშლილთათვის

„ცხოველები მეტწილად სევდიანები არიან, ზოგჯერ ადამიანსაც შეიპყრობს ხოლმე სევდა და წუხილი, მაგრამ იმიტომ კი არა, რომ კბილი სტკივა, ანდა ფული დაკარგა! არა, მას სევდა მაშინ მოერევა, როცა უეცრად იგრძნობს, რა ხდება მის გარშემო, რა ყოფილა ეს ცხოვრება. აი, ასეთი ნაღდი სევდით შეპყრობილი ადამიანი წააგავს ცხოველს და ამ დროს მისი განცდები ალალი და მშვენიერია. ჰოდა, ტრამალის მგელო, პირველად რომ გნახე, სწორედ ასეთი იყავი“.

გაიცანით, ეს ჰარი ჰალერია! ეს ტრამალის მგელია! ადამიანებში ორი სულია, ორი არსება, ორი საწყისი – ღვთიური და დემონური, დედისა და მამის სისხლია, ბედნიერებისა და ტანჯვის შეგრძნება ისევეა არეული მასში, როგორც ადამიანი და მგელი ჰარიში. ჰარიმ იცის, რომ ეს ორი არსება მასში მუდმივად ებრძვის ერთმანეთს, ამიტომ მათ იზოლირებას ცდილობს. ცდილობს, რომ საკუთარი სული “შეკუმშოს” და “ჩვეულებრივი ბურჟუას” ცხოვრებთ იცხოვროს. ჯერ არის და ცეკვას სწავლობს – სხეულთან ჰარმონიით ცდილობს სულიერი სიმშვიდის მოპოვებას, შემდეგ ლამაზ ქალთან სექსუალური კავშირით წუთიერი სიამოვნებისკენ მიილტვის, მასკარადზე საკუთარ პიროვნებას ივიწყებს… მაგიურ თეატრში კი სული გარეთ გამოდის, ისე ჩანს, როგორც სარკეში. თეატრის მიზანიც ხომ ესაა – შეშლილებს (ამაში ისინი მოიაზრებიან, ვინც სულიერების მაღალ საფეხურზეა ასული) უნდა დაანახოს, რომ საკუთარ “მესთან” სერიოზული დამოკიდებულება არ შეიძლება. სულის ნაწილების აწყობა ხომ ისე შეიძლება, როგორც გვინდა… საკუთარი სულის ნაწილის მოკვლაც კია შესაძლებელი – ზუსტად ისე, როგორც ჰარიმ მოკლა ჰერმინა… და სამუდამო სიცოცხლე მიესაჯა – სიცოცხლე იმისთვის, რომ სიცილი ესწავლა. ესწავლა საკუთარ სულთან – ადამიანსა და ტრამალის მგელთან ჰარმონიული ცხოვრება…

გერმანული ნოველა

ალბათ დამეთანხმებით, რომ ყველა ქვეყნის ლიტერატურას თავისი განუმეორებელი ხიბლი ახლავს თან. გემოვნების შესაბამისად ყველას აქვს ფავორიტი “ლიტერატურული” ადგილები (მაგალითად, ჩემთვის ნომერი პირველი ამერიკაა), თუმცა ერთი რამ ცალსახაა – თუ გსურთ სახლიდან გაუსვლელად მაქსიმალურად შეიგრძნოთ უცხო ქვეყნის “სურნელი”, ამ ქვეყნის წარმომადგენელი მწერალი უნდა აირჩიოთ და მასთან ერთად “გაუდგეთ გზას”…მეც ზუსტად ასე მოვიქეცი და გერმანიაში ამოვყავი თავი…

თამაში მარგალიტებით

ხომ არსებობენ წიგნები, რომელთა კითხვა რთულია, ძალიან რთული, თუმცა დასრულების შემდეგ ყველა მკითხველი (გემოვნების შესაბამისად, რა თქმა უნდა) ფიქრობს, რომ მრავალი დღე (იქნებ კვირა და თვეც) ამაოდ არ დაუკარგავს და ჭეშმარიტად დიდებული წიგნი წაიკითხა… სწორედ ასეთია ჰერმან ჰესეს უკანასკნელი ნაწარმოებიც.

ზაფხულის ოთხი მოგზაურობა (ნაწილი I)

კოლინ მაკალოუს “კვირინჩხის ბუჩქში მომღერალნი” – არსებობს ლეგენდა ჩიტზე, რომელიც ცხოვრებაში მხოლოდ ერთხელ მღერის. ის თავის ბუდეს ტოვებს, ეძებს კვირინჩხის ბუჩქს, მის ეკლებზე ეცემა და სიმღერით კვდება. ასე არც ერთი ფრინველი მღერის იმიტომ, რომ ყველაფერი საუკეთესო ტანჯვის გზით იბადება… კლირების ოჯახის სამმა თაობამაც ტანჯვის გზა განვლო, განსაკუთრებით კი მეგიმ, რომელმაც პადრე რალფის შეყვარებით საკუთარ თავს განაჩენი გამოუტანა. ჩემთვის ისინი განსაკუთრებით საინტერესონი აღმოჩდნენ, თუმცა კოლინ მაკალოუმ სხვა “მომღერალნიც” არ დაივიწყა და ჩვენც თითქოს მათთან ერთად  გადაგვისროლა ცხელი ავსტრალიის მიწაზე. ამ მასშტაბური ოჯახური საგის კითხვისას დროებით ჩვენც კლირები გავხდით და ჯერ ფიასა და პედისთან ერთად ცხრა შვილი გავზარდეთ, შემდეგ კი თითოეული მათგანის ბედიც გავიზიარეთ… სამწუხაროა, რომ ჩვენთან ეს ოჯახი დიდი პოპულარობით არ სარგებლობს (თარგმანიც კი არ გვაქვს). არადა, ფორსაიტების, ბუდენბროკების ან იშიქჩიების ოჯახებზე ნაკლებად საინტერესო (თუ მეტად არა) ისტორია არ აქვთ…

აგვისტოს მოგზაურობები (ნაწილი I)

ჩაკ პალანიკის “მებრძოლთა კლუბი” – ტრადიციულად, ჯერ წიგნს ვკითხულობ ხოლმე და მხოლოდ შემდეგ ვუყურებ ეკრანიზაციას, თუმცა ამჯერად პირიქით მოხდა. დევიდ ფინჩერის ფილმი დიდი ხნის წინ ვნახე და პიტი-ნორტონის წყვილიც დადებითად შევაფასე. ახლა კი ჩაკ პალანიკის ოსტატობის შეფასების დრო დადგა. მაშ ასე, ჩვენს წინაშეა ტაილერ დერდენი – მებრძოლთა კლუბის დამაარსებელი, იმ კლუბის, რომელშიც ბოლომდე არშემდგარი ადამიანები აგრესიას გასაქანს აძლევენ. მათი სისასტიკე უსაზღვროა და სისხლიც თითქოს პირდაპირ ფურცლებიდან მოედინება (ფილმში, რა თქმა უნდა, ეს ყველაფრი თვალნათლივ ჩანს). მათი რწმენით სრულყოფილება და თავისუფლება თვითგანადგურებით, ცივილიზაციის მოსპობით მიიღწევა…თუმცა ამის მიღმა სულ სხვა რამ – უძილობა, დეპრესია და პიროვნების გაორება იმალება…

ჰერმან ჰესე – “სიდჰარტჰა”

ზაფხულის მოგზაურობისას გადავწყვიტე გერმანელ მწერალს შევხვედროდი და ინდოეთში აღმოვჩნდი. ჰარი ჰალერისა და გოლდმუნდის შემდეგ ჰერმან ჰესემ სიდჰარტჰა გამაცნო.  სიტყვა “სიდჰარტჰა” ნიშნავს ადამიანს, რომელმაც მიზანს მიაღწია. მთელი ნაწარმოებიც ამას ეძღვნება – ადამიანის სვლას მიზნისაკენ.

ბრაჰმანის ვაჟი სიდჰარტჰა ჭეშმარიტებას ეძებს. სწორი გზის საპოვნელად არაერთ გზას ადგება – განდგომის, ხორციელი სიყვარულის, სიმდიდრის, მაგრამ ერთ დღესაც ხვდება, რომ მის გულში რაღაც მოკვდა. მას აღარც ლოდინი, ფიქრი და მარხვა ახარებს. საზოგადოებაში ჭეშმარიტებას ვერ პოულობს, რადგან “ადამიანთა უმეტესობა ჩამოვარდნილ ფოთლებს ჰგავს. ისინი ჰაერში ტრიალებენ, მაგრამ ბოლოს ძირს ეცემიან. სხვები კი – მხოლოდ მცირედნი – ვარსკვლავებს ჰგვანან. ისინი გარკვეული გზით მოძრაობენ. ვერანაირი ქარი ვერ აიძულებს მათ, რომ გზიდან გადაუხვიონ. ისინი თავის თავში ატარებენ საკუთარ კანონს და საკუთარ გზას. ” რჩეულ ვარსკვლავებს მიეკუთვნება სიდჰარტჰაც, ამიტომ ის ისევ ადგება გზას.

ამჯერად სიდჰარტჰას გზა “მარადახალ” მდინარესთან მიდის, რომელთანაც ძველი ნაცნობი ვასუდევა ელოდება. ვასუდევა მდინარეს უსმენს და ამითაა ბედნიერი. სტუმარსაც ასწავლის მდინარის მოსმენას. სწორედ აქ ხვდება სიდჰარტჰა, რომ დრო რეალურად არ არსებობს და ბედნიერებას აღწევს, სანამ არ გაიცნობს თავის ვაჟს, რომელიც კამალასგან შეეძინა (კამალა სიდჰარტჰას ცხოვრებაში ხორციელი სიამოვნების ეტაპს გამოხატავს). უდედოდ დარჩენილი ვაჟი არ ემორჩილება მამას და მისი გაქცევის შემდეგ სიდჰარტჰა ხვდება, რომ მის დაბრუნებას აზრი არ აქვს. თავის დროზე თავადაც დატოვა მამა, მაგრამ რადგან დრო არ არსებობს, არც ადამიანთა აწმყოა რეალური.

გადის წლები. ვასუდევას განდგომის შემდეგ სიდჰარტჰა მარტოა მდინარესთან ერთად. ბოლო ეპიზოდში ის ცხოვრების მანძილზე დაგროვილ გამოცდილებას ძველ მეგობარს, გაუტამას მოსწავლე გოვინდას უზიარებს. სწორედ ცხოვრებისა და მდინარის დახმარებით მიაღწია მან მიზანს, აღმოაჩინა ჭეშმარიტება, რომელიც შემდეგში მდგომარეობს: “სიყვარული ყველაზე მნიშვნელოვანია ამქვეყნად. სამყაროს შეცნობა, მისი ახსნა, მისი ზიზღი – ეს ყველაფერი დიდ მოაზროვნეებს დავუტოვოთ. მნიშვნელოვანია მხოლოდ ერთი რამ – ვისწავლოთ სამყაროს სიყვარული, არ შევიზიზღოთ ის, არ შეგვძულდეს ის და საკუთარი თავი, ვუყუროთ მას, საკუთარ თავს და ყველა არსებას სიყვარულით, აღფრთოვანებითა და პატივისცემით.”